Fudbalska reprezentacija Jugoslavije nikada nije bila šampion Evrope, mada je dva puta igrala finale – 1960. i 1968. godine.

Na inicijativu sekretara Fudbalskog saveza Francuske Anrija Delunea, UEFA je ustanovila takmičenje evropskih fudbalskih reprezentacija – Kup nacija, i uputila poziv nacionalnim fudbalskim asocijacijama da njihovi timovi od 1958. godine učestvuju u kvalifikacijama za premijerni finalni turnir predviđen u Francuskoj 1960. godine.

Samo takmičenje u početku nije naišlo na opšte oduševljenje, pa su učešće u prvom Kupu evropskih nacija ljubazno odbili fudbalski savezi dvostrukog šampiona sveta Italije, prvaka sveta iz 1954. godine SR Nemačke, zatim Engleske, Holandije …

Iz prve runde kvalifikacija, igrane u dve utakmice, kao pobednici su izašle reprezentacije Portugalije, Jugoslavije, Francuske, Austrije, Rumunije, Čehoslovačke (ČSSR), Španije i Sovjetskog Saveza (SSSR).

U drugom kolu kvalifikacija, koje možemo nazvati i četvrtfinalom, uspešni su bili nacionalni timovi Jugoslavije, Francuske i ČSSR, dok je duel SSSR-a i Španije imao epilog van zelenog travnatog terena.

Naime, fudbalski savez Španije, države u kojoj je na vlasti bio Frankov fašistički režim, odbio je da putuje na gostovanje u komunističku zemlju, a fudbalski savez Sovjetskog Saveza nije pristao na kompromisno rešenje da se odigra samo jedan meč na neutralnom terenu, pa je “crvena furija” odlučila da odustane i “zbornaju komandu” pošalje na finalni turnir.

Finalni turnir održan je između 6. i 10. jula 1960. godine.

Prvog dana, 6. jula, odigrani su polufinalni susreti. SSSR je u Marselju bio ubedljiv (3:0) protiv ČSSR-a, dok je tema ovog teksta drugi polufinalni meč između domaćina Francuske i Jugoslavije odigran na kultnom “Parku prinčeva” u Parizu …

Bio je to četrnaesti susret “plavih” i “trikolora”. Do meča na “Parku prinčeva” Jugoslavija je slavila šest puta, Francuzi četiri, dok su tri utakmice završene bez pobednika. Ono što je ulivalo optimizam u redove fudbalskih mađioničara sa Balkana jeste činjenica da su kroz istoriju Jugosloveni uvek pobeđivali u važnim službenim mečevima. Sa druge strane, Francuzi su se uzdali u domaći teren i pune tribine stadiona u Parizu.

Pred oko 27 hiljada gledalaca, obe ekipe prezentovale su dinamičan i efikasan fudbal.

Gosti su poveli već u 11. minutu nakon silovitog šuta golgetera Partizana Milana Galića sa dvadesetak metara. Bio je to njegov peti gol u dresu sa najdražim grbom.

Međutim, radost “plavih” trajala je samo do sledećeg napada protivnika. Žan Vinsent je na levoj strani poslao loptu u šesnaesterac, ona je išla prema levoj stativi gola Milutina Šoškića. Verovatno bi je naš čuvar mreže i uhvatio ili odbio da ga nisu zbunili francuski igrači koji su krenuli na nju, ali je nisu dotakli.

Francuzi su nakon izjednačenja preuzeli konce igre u svoje ruke i do odmora preokrenuli rezultat – Fransoa Ojt je u 43. minutu domaćinima doneo rezultatsku prednost snažnim šutem sa ivice šesnaesterca, nakon ne baš spretne intervencije naše odbrane.

Drugo poluvreme počelo je žestokim nasrtajima Francuza koji su već u startnim minutima ovog dela igre pokušali da povise vođstvo i tako se približe finalu Kupa evropskih nacija. Vinsent je sjajno probio po desnoj strani i kao na tacni pronašao Marjana Visnjeskog koji je ostvario taj naum. Nakon 52. minuta na semaforu je pisalo: Yougoslavie – France 1:3.

Činilo se u tom trenutku da će jugoslovenska lađa, koja je početkom prvog dela sugurno jedrila ka finalu, proći kao Titanik …

Ali tako nije mislio half splitskog Hajduka Ante Žanetić, koji je krenuo u uspešan izlet prema golu Žorža Lamije. U solo-prodoru je nanizao nekoliko protivničkih igraća, pri tom je otišao u stranu, ali je na iznenađenje svih, umesto da centrira, milimetarski preciznim šutem, gotovo sa same gol-aut linije, lopti pronašao put do mreže.

Naši su se razigrali i počeli da trče po terenu kao navijeni. Kada je izjednačenje “visilo u vazduhu”, jedna pogrešna odluka belgijskog sudije Gastona Grandana u 63. minutu mogla je da upropasti polufinale.

Ojt je u jednom kontranapadu domaćina krenuo sam prema Šoškiću, ali su svi stali jer je linijski sudija mahao kao mahnit, signalizirajući ofsajd-poziciju. Pištaljka gospodina Grandana je, međutim, ostala nema, napadač Francuske je najbrže reagovao, nastavio akciju, pa su “plavi” po četvrti put morali da krenu sa centra.

Ovo kao da je razbesnelo goste, koji su u nastavku odigrali pet minuta za nevericu. Pet minuta za ponos i slavu. Pet minuta za istoriju svetskog i jugoslovenskog fudbala.

Najpre je fudbaler banjalučkog Borca Tomislav Knez iskoristio sjajan centaršut Žanetića sa desne strane i u 75. minutu iz neposredne blizine smanjio na 3:4.

Golgeter zagrebačkog Dinama Dražan Jerković je u svojoj tek drugoj utakmici za nacionalni tim sjajno reagovao u 78. i 79. minutu.

Kod prvog gola mu je asistirao Borivoje Kostić sa levog krila. Bora je prethodno iskoristio pogrešno dodavanje golmana Lamije, povukao loptu prema levoj strani šesnaesterca i pronašao Dražana na par metara od gola.

Jerković je kod pobedonosnog pogotka odlično pratio akciju svoje ekipe i manirom rasnog strelca smestio loptu na pravo mesto posle šuta Kneza i odbitka Lamije.

S obzirom na značaj utakmice (polufinale Kupa evropskih nacija, što je danas pandan polufinalu Evropskog prvenstva), jačinu protivnika i činjenicu da se igralo na terenu protivnika, ovo je sigurno najveličanstveniji preokret u istoriji jugoslovenskog fudbala dugoj preko 70 godina …

Izveštavajući sa utakmice, legendarni jugoslovenski sportski novinar Ljubiša-Ljuba Vukadinović napisao je:

“Kad je Jerković iz gužve postigao pobedonosni gol u ovoj utakmici naši fudbaleri su pogledali u sudiju, i kad su videli da on rukom pokazuje na centar, priskočili su mu i počeli da ga ljube od radosti. Tog trenutka oni su mu sve oprostili: nepravdu koju im je naneo, naime to što je svojom greškom mogao da potpuno preokrene utakmicu na našu štetu. Sudija je, naime, u 63. minutu prosto dao znak Ojtu – koji se, zbunjen, našao pred našim golom – da nastavi igru, i na taj način je takoreći sam postigao važan četvrti gol za francusku ekipu i za dva gola povećao razliku u korist Francuza …

Igrači Francuske i njihovi navijači nisu još ni shvatili šta im se dešava, a na semaforu je već pisalo: Yougoslavie – France 5:4. A samo pet minuta ranije “galski petlovi” su imali sigurno vođstvo i jednom nogom već bili u velikom finalu sa SSSR-om.

Objektivna francuska publika posle meča je pozdravila pobednike. I domaća štampa je objektivno izvestila o utakmici, naglašavajući da je pobedio taktički, tehnički i fizički nadmoćniji tim. Naročito su istakli igračke učinke nenadmašnog kreatora Dragoslava Šekularca, nezadrživog Bore Kostića i neumoljivog golgetera Dražana Jerkovića, a nisu zaboravili da pomenu da je četvrti gol Francuza postignut iz čiste ofsajd-pozicije.

Evo imena tih 11 veličanstvenih, tih neustrašivih vitezova koji su trijumfovali u paklu “Parka prinčeva”: Milutin Šoškić-Šole (Partizan Beograd), Vladimir Durković (Crvena zvezda Beograd), Fahrudin Jusufi (Partizan Beograd), Ante Žanetić (Hajduk Split), Branko Zebec (Crvena zvezda Beograd), Željko Perušić (Dinamo Zagreb), Tomislav Knez (Borac Banja Luka), Dražan Jerković (Dinamo Zagreb), Dragoslav Šekularac-Šeki (Crvena zvezda Beograd), Milan Galić (Partizan Beograd) i Borivoje-Bora Kostić (Crvena zvezda Beograd).

Nažalost, sjajna igra u polufinalu nije krunisana evropskom titulom četiri dana kasnije. Iako je Milan Galić doneo vođstvo Jugoslaviji, Sovjeti su brzo izjednačili i u produžecima postigli još jedan gol za titulu. Tako je “zbornaja komanda” postala prvi šampion Evrope, doduše u oslabljenoj konkurenciji …