Bivši profesionalni prvak sveta u boksu Muhamed Ali (pravo ime Kasijus Marselus Klej) tokom amaterske i profesionalne karijere nikada nije za protivnika imao nekog borca sa jugoslovenskim pasošem.

Ipak, ova sportska legenda, nepomirljivi borac za prava Afroamerikanaca i svih obespravljenih i uniženih imao je tri susreta sa sportistima sa ovih prostora – jedan se desio u ringu, jedan na svečanosti američke televizijske kuće ABC, a treći na Olimpijskim igrama u Atlanti …

Džordž Luis Čuvalo je kanadski bokser teške kategorije, koji u svoje 93 borbe između 1956. i 1979. godine nikada nije bio nokautiran, iako se borio protiv svih najboljih boksera sveta tog doba, uključujući i borce razornih udaraca Džordža Formena i Džoa Frejzera. Zbog toga ga i danas smatraju najjačom bradom u istoriji boksa.

Čuvalo je pet puta bio šampion Kanade i dva puta se borio za titulu svetskog prvaka u profesionalnom boksu.

Sa Muhamedom Alijem ukrstio je rukavice dva puta, odboksovao sa njim čak 27 rundi i ostao na nogama.

Prvi meč između ove dvojice održan je za titulu svetskog šampiona u WBC verziji 29. marta 1966. godine u kanadskom Torontu.

Dok je Čuvalo 15 rundi jurišao kao tenk i insistirao na borbi iz blizine, Ali je pokušavao da ga brzim kretnjama drži na distanci i pogađa preciznim direktima, što je bilo njegovo najjače oružje.

Sudije su ocenile da je u razmeni mnogobrojnih teških udaraca sa obe strane, Ali bio za nijansu uspešniji, pa je šampionski pojas ostao oko njegovog struka.

– On je najtvrđi protivnik u mojoj dosadašnjoj karijeri – izjavio je Ali nakon prvog meča, a njegov trener Anđelo Dandi je dodao:

– On stalno ide napred, ne možeš a da se ne diviš takvom borcu.

Anegdota kaže da je Ali bio toliko izranjavan da je nakon meča otišao u bolnicu na saniranje povreda, dok se Čuvalo istuširao, obukao odelo i sa suprugom otišao na ples …

Drugi put su se ova dva borca susrela šest godina kasnije, 1. maja 1972. godine, takođe u Kanadi, ovaj put u Vankuveru. Ali je u 12 rundi bio znatno ubedljiviji nego prvi put.

A ko je u stvari stameni Džordž Luis Čuvalo, jedan od najboljih svetskih boksera svoje epohe koji nije osvojio titulu?

Pravo ime mu je Jure Čuvalo, od oca Stipana i majke Katice, devojačkog prezimena Kordić. Oboje su rođeni u zapadnoj Hercegovini, blizu Ljubuškog. Stipan je iz sela Proboj, a Katica iz Grljevića. Preselili su se u Toronto gde se Jure i rodio 1937. godine.

Čuvalo je boksovao i u Jugoslaviji. Petnaestog avgusta 1970. godine na sarajevskom “Koševu” nokautom u drugoj rundi savladao je Amerikanca Majka Brusa.

Po završetku bokserske karijere, jedno vreme je bio bokserski menadžer. Njegovog pulena Tonija Deroša nokautirao je u drugoj rundi Marijan Beneš u meču održanom 9. marta 1982. godine u Sarajevu.

Osamnaestog decembra 2011. godine u Ljubuškom svečano je otkriven spomenik Čuvalu.

Ceremoniji je prisustvovao i sam Čuvalo, a to je bio povod da se u ovom hercegovačkom mestu okupe nekadašnji majstori plemenite veštine – bivši profesionalni prvak Evrope Željko Mavrović, bronzani sa Olimpijskih igara u Seulu 1988. godine Damir Škaro, osvajač medalja sa evropskih i svetskih prvenstava i Olimpijskih igara 1976. godine Tadija Kačar, amaterski prvak Evrope i profesionalni interkontinentalni šampion Miodrag Perunović …

Jedan spektakularan pad na Svetskom šampionatu u skijaškim letovima 8. marta 1970. godine u nemačkom Oberstdorfu doveo je jugoslovenskog skakača Slovenca Vinka Bogataja na špicu poznate sportske emisije “Sport širom sveta” američke televizijske stanice ABC. Godinama je Bogataj “krasio” najavu za ovu emisiju. Špice su se menjale, ali je svaka sadržala njegov nekontrolisan let sa zaletišta u publiku.

Povodom 20-godišnjice emitovanja emisije, producenti ABC-a pozvali su Bogataja na proslavu 13. aprila 1981. godine u Njujorku.

Uprkos prisustvu najvećih zvezda američkog i svetskog sporta, najgromoglasniji aplauz dobio je likom do tada nepoznati gost iz Jugoslavije. I među prvima koji mu je zatražio autogram bio je upravo – Muhamed Ali.

Treča priča počinje 1960. godine …

Kao amater, tada još pod imenom Kasijus Klej (pre nego što je pod uticajem pokreta Islamske nacije, popularnih Crnih muslimana primio islam 1964. godine), Ali je osvojio zlatnu medalju na Olimpijskim igrama u Rimu 1960. godine u poluteškoj kategoriji.

Klej je u svojoj biografiji iz 1975. godine napisao da je po povratku iz Rima u rodni, rasno podeljeni Luivil, svratio sa svojim prijateljem u jedan restoran za belce, noseći olimpijsku medalju oko vrata. Nakon što su odbili da ih usluže, Klej je u besu otišao do mosta i bacio medalju u reku Ohajo.

Njegov biograf, neki bliski prijatelji i saradnici kasnije su demantovali Alijeve navode, tvrdeći da je to napisao pod uticajem Crnih muslimana, čijem pokretu je pripadao. Tačno je da su odbili da ga usluže u restoranu, ali oni sugerišu da Ali nije bacio medalju, već da ju je izgubio godinu dana kasnije.

Kako bilo, 2. avgusta 1996. godine tadašnji predsednik Međunarodnog Olimpijskog komiteta Huan-Antonio Samaran uručio je Muhamedu Aliju repliku medalje iz Rima na poluvremenu finalne košarkaške utakmice na Olimpijskim igrama u Atlanti između SAD i SR Jugoslavije (trijumf domaćina 95:69).

Naši košarkaši su se slikali sa legendom svetskog boksa i tako sačuvali sećanje na ovaj emotivni trenutak.

Aliju je pripala i čast da u okviru ceremonije otvaranja Igara upali olimpijski plamen …