U periodu između 1920. i 1991. godine, najbolja fudbalska reprezentacija Jugoslavije 14 puta se susrela sa nacionalnim selekcijama iz Afrike i ostvarila impozantan bilans – 13 trijumfa i samo dva poraza, uz spektakularnu gol-razliku – 62:15.
Afričke reprezentacije dugo vremena služile su nacionalnim timovima iz Evrope i Južne Amerike kao “topovska hrana”, uglavnom za popravljanje gol-razlike. Osim fizičkih predispozicija, fudbaleri sa “crnog kontinenta” nisu posedovali dovoljno tehničkog znanja i taktičke zrelosti da bi se ozbiljnije suprostavili najboljim svetskim fudbalskim reprezentacijama.
Tek dolaskom stručnjaka iz Evrope, afrički fudbal napušta ulogu statiste na velikim takmičenjima. Među njima je bilo i fudbalskih prosvetitelja sa ovih prostora – Slavko Milošević je još daleke 1962. godine sa Etiopijom osvojio Kup afričkih nacija, što je do danas najveći uspeh u njenoj istoriji, dok je Blagoje Vidinić čak dve reprezentacije – Maroko i Zair, odveo na Svetski kup.
Tunis je u Argentini 1978. godine savladao Meksiko sa 3:1 i postao prva afrička reprezentacija koja je ostvarila pobedu na svetskom prvenstvu.
Već četiri godine kasnije Alžir je načinio senzaciju pobedivši u predtakmičenju zvaničnog šampiona sveta Nemačku rezultatom 2:1
Maroko je prva afrička reprezentacija koja je prošla grupnu fazu takmičenja u Svetskom kupu. Bilo je to u Meksiku 1986. godine. Nakon remija bez golova sa Poljskom i Engleskom i pobede (3:1) nad Portugalijom, Marokanci su u eliminacionom delu poraženi od Nemačke – 0:1.
Zaključno sa Svetskim kupom u Brazilu 2014. godine, četvrtfinale je najveći domet afričkog fudbala na svetskim prvenstvima. Taj uspeh pošao je za nogama igračima Kameruna 1990. godine u Italiji, Senegala 2002. godine u Japanu i Južnoj Koreji i Gane u Južnoj Africi 2010. godine.
Fudbalska reprezentacija Jugoslavije nije imala previše problema u duelima sa afričkim selekcijama. Naprotiv, “plavi” su u meču sa Zairom, na svetskom šampionatu u Nemačkoj 1974. godine, ostvarili i najubedljiviji trijumf u službenim utakmicama od 1920. godine i jednu od najubedljivijih pobeda u istoriji svetskih prvenstava.
1. Antverpen, 2. septembar 1920: Egipat – Jugoslavija 4:2 (2:1) – meč za osmo mesto na olimpijskom fudbalskom turniru
Strelci za Jugoslaviju: Artur Dubravčić i Jovan Ružić.
Prvo pojavljivanje fudbalske reprezentacije Jugoslavije (tada Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca) na međunarodnoj sceni od osnivanja nacionalnog fudbalskog saveza, 14. aprila 1919. godine, dogodilo se na Olimpijskim igrama u Antverpenu (Belgija). Debi nije prošao slavno – “plavi” su u premijernom meču poraženi od Čehoslovačke čak sa 0:7, a takmičenje su završili utakmicom za osmo mesto u kojoj su pretrpeli još jedan neuspeh – 2:4 od Egipta.
2. Beograd, 2. novembar 1952: Jugoslavija – Egipat 5:0 (2:0) – prijateljska
Strelci: Stanoje Jocić (2), Zdravko Rajkov, Jovan Cokić i Bernard Vukas.
Drugi susret Jugoslavije sa nekom afričkom reprezentacijom. Bila je to 50. međunarodna utakmica “plavih” posle Drugog svetskog rata i 25. reprezentativna “kapica” Hajdukovca Bernarda Vukasa. Pred oko 30 hiljada gledalaca na stadionu JNA u Beogradu, uprkos ubedljivom porazu, Egipćani su pobrali simpatije borbenom i kombinatornom igrom, ali su bili bezopasni u završnici, ne pruživši golmanu Vladimiru Beari priliku da sa zagreje po veoma hladnom danu.
3. Kairo, 16. januar 1953: Egipat – Jugoslavija 1:3 (1:1) – prijateljska
Strelci za Jugoslaviju: Bernard Vukas (2) i Rajko Mitić
4. Kazablanka, 1. januar 1960: Maroko – Jugoslavija 0:5 (0:2) – prijateljska
Strelci: Bora Kostić (2), Branislav Mihajlović, Dušan Maravić i Andrija Anković.
5. Tunis, 3. januar 1960: Tunis – Jugoslavija 1:5 (0:3) – prijateljska
Strelci za Jugoslaviju: Bora Kostić, Tomislav Knez, Dušan Maravić, Branislav Mihajlović i Zvezdan Čebinac.
6. Kairo, 8. januar 1960: Egipat – Jugoslavija 0:1 (0:0) – prijateljska
Strelac: Branislav Mihajlović
7. Beograd, 6. avgust 1960: Jugoslavija – Tunis 7:0 (5:0) – prijateljska
Strelci za Jugoslaviju: Tomislav Knez (3), Borivoje-Bora Kostić (2), Milan Galić i Dušan Maravić.
8. Peskara, 26. avgust 1960: Jugoslavija – Egipat 6:1 (5:0) – Olimpijske igre
Strelci za Jugoslaviju: Borivoje-Bora Kostic (4), Milan Galić i Tomislav Knez.
9. Beograd, 18. jun 1961: Jugoslavija – Maroko 3:2 (0:2) – prijateljska
Strelci za Jugoslaviju: Muhamed Mujić (2) i Željko Matuš.
Zamalo bruka usred Beograda! Marokanci su golovima Mustafe i Alija posle prvog poluvremena vodili sa 2:0! U samo pet minuta drugog poluvremena Mujić sa dva gola izjednačuje rezultat, a Matuš desetak minuta pre kraja fantastičnim šutem sa 25 metara kruniše terensku inicijativu “plavih” …
10. Beograd, 19. septembar 1962: Jugoslavija – Etiopija 5:2 (4:2) – prijateljska
Strelci za Jugoslaviju: Željko Matuš (2), Slaven Zambata (2) i Vladimir Lukarić
Prvi i jedini susret ove dve reprezentacije. Etiopljani su u Evropu stigli ovenčani titulom najbolje afričke reprezentacije – u januaru te godine, u finalu trećeg izdanja Kupa afričkih nacija, posle produžetaka pobedili su Ujedinjenu Arapsku Republiku (nekadašnju uniju Egipta i Sirije) sa 4:2. Sa druge strane, “plavi” su samo koji mesec ranije osvojili četvrto mesto na Svetskom kupu u Čileu.
Na jednoj strani Slavko Svinjarević, Željko Matuš, Slaven Zambata, Dražan Jerković, Vojislav-Vojkan Melić, a na drugoj Kiflom Araja, Tesfaje Gebremedin, Italo Vasalo, Lućiano Vasal i nezvanično najbolji igrač Etiopije svih vremena Mengistu Vorku, strelac dva pogotka u velikom trijumfu Etiopije u finalu Kupa afričkih nacija. Dakle, spektakl u najavi …
Domaćini su na Omladinskom stadionu na Karaburmi u Beogradu, pred oko osam hiljada gledalaca, odigrali na iskustvo i slavili relativno lako, mada rezultat i ne odražava realnu situaciju na terenu, s obzirom da su gosti, pored dva gola, dva puta pogodili i prečku gola Mirka Stojanovića.
11. Tokio, 13. oktobar 1964: Jugoslavija – Maroko 3:1 (2:1) – Olimpijske igre
Strelci za Jugoslaviju: Rudolf Belin (2) i Spasoje Samardžić
12. Tunis, 4. februar 1973: Tunis – Jugoslavija 0:5 (0:2) – prijateljska
Strelci: Dušan Bajević (2), Ilija Petkovic (2) i Franjo Vladić
13. Gelzenkirhen, 18. jun 1974: Jugoslavija – Zair 9:0 (6:0) – Svetski kup
Strelci: Dušan Bajević (3), Dragan Džajić, Ivica Šurjak, Josip Katalinski, Vladislav Bogićević, Brane Oblak i Ilija Petković.
Fudbalska rapsodija fudbalera u belim dresovima i puna mreža gola Mvambe Kazadija i Dimbija Tubilandua, koga je selektor Zaira Vidinić postavio na gol kod rezultata 3:0.
14. Tunis, 18. februar 1976: Tunis – Jugoslavija 2:1 (2:1) – prijateljska
Strelac za Jugoslaviju: Ivica Šurjak
Drugi poraz Jugoslavije od neke afričke reprezentacije. “Plavi” su u prvom meču na afričkoj turneji poveli sjajnim golom Ivice Šurjaka, ali već do odmora domaćini preokreću rezultat. Selektor Ante Mladinić isprobao je 17 igrača, samo Ivan Golac nije ulazio u igru. “Rezervisti” u drugom delu nisu uspeli da poprave utisak.
15. El Džejair (Alžir), 24. februar 1976: Alžir – Jugoslavija 1:2 (0:1) – prijateljska
Strelci za Jugoslaviju: Momčilo Vukotić i Edhem Šljivo
