Dođu vremena kada sportisti zaborave na međusobna rivalstva i udružuju se u akciji solidarnosti sa siromašnima i unesrećenima. Sportska borilišta nakratko prestaju da budu poligoni za postizanje boljih rezultata i postaju tereni za promociju humanosti.

Tako je bilo i nakon dva razorna zemljotresa koji su pogodili teritoriju SFR Jugoslavije. Potres u Skoplju 1963. godine ujedinio je čitavu fudbalsku Evropu, dok je zemljotres u Crnoj Gori 16 godina kasnije na jednom mestu okupio sve naše fudbalske “gastarbajtere” …

Zemljotres u glavnom gradu Socijalističke Republike Makedonije Skoplju dogodio se u petak, 26. jula 1963. godine, u pet časova i 17 minuta po lokalnom vremenu. Podrhtavanje tla je bilo jačine 6,9 stepeni na Rihterovoj skali i trajalo je dvadesetak sekundi. Stradalo je preko hiljadu ljudi, povređeno je bilo preko tri hiljade, a manje od 20 odsto građevina u Skoplju ostale su neoštećene.

I dok su još bile sveže rane od elementarne nepogode, dok se grad na jugu Jugoslavije postepeno obnavljao novcem i drugom vrstom pomoći iz čitavog sveta, Beograd je bio fudbalski epicentar Evrope i sveta. Na stadionu JNA, pred oko 20 hiljada gledalaca, po kišnom vremenu i raskvašenom terenu, 23. septembra 1964. godine odigran je “meč solidarnosti”, humanitarna utakmica između reprezentacije Jugoslavije i selekcije Evrope, a sav prihod išao je u korist obnove Skoplja. Meč su prenosile jugoslovenska, čehoslovačka, mađarska i nemačka televizija.

U ovakvim susretima rezultat je uvek u drugom planu, ali da ipak podsetimo na najznačajnije momente. Izabranici zapadnonemačkog selektora Helmuta Šena su pobedili rezultatom 7:2 (3:1), najviše zahvaljujući nenadmašnom kreatoru igre i strelcu Uve Zeleru, neumoljivom golgeteru Euzebiju i čoveku sa hiljadu ruku – golmanu Lavu Jašinu. Naši su igrali previše ofanzivno, što su majstori okupljeni u selekciji Evrope umešno koristili i skoro svaku šansu pretvorili u gol.

“Evropljani” su poveli u 22. minutu posle centaršuta Simoesa i voleja Zelera. Naš čuvar mreže Šoškić se okliznuo na raskvašenom terenu i relativno laganu loptu propustio u mrežu.

Samo minut kasnije Jusufi je u svom šesnaestercu oborio Euzebija, a Portugalac je bio siguran sa 11 metara. Zambata je u 28. minutu šutirao ka golu, Jašin je već bio savladan, ali se na gol-liniji našao Nemac Šnelinger i otklonio opasnost. Dva minuta kasnije usledio je novi Zambatin pokušaj, Jašin je kratko odbio laptu, ali samo do Kostića koji je smanjio na 1:2.

Kostić, Zambata i Galić pošteno su se ispromašivali pred protivničkim golom, a kazna je stigla u 43. minutu kada je Zeler prekinuo jedan napad igrača u belim dresovima i sa desnog krila poslužio Euzebija za 1:3.

Nastavak susreta protekao je u znaku sjajnog Euzebija, najboljeg portugalskog fudbalera do pojave Kristijana Ronalda. Najpre je u 52. minutu nakon duplog pasa sa Šnelingerom postigao svoj treći gol, a četvrti za selekciju Evrope. Čop je tri minuta kasnije igrao rukom u svom kaznenom prostoru i švajcarski sudija Dinst po drugi put je pokazao na belu tačku. Euzebio je ponovo bio siguran – 1:5.

Galić je u 63. minutu smanjio na 2:5, da bi Zeler pet minuta kasnije na centaršut Augusta ponovo bio neumoljiv – 2:6.

Pluskal je minut kasnije skrivio najstrožu kaznu oborivši Skoblara, ali je fenomenalni Jašin panterskim skokom odbranio šut Kostića.

Konačan rezultat Jugoslavija – Evropa 2:7 postavio je Augusto u 87. minutu.

Publika na stadionu je uprkos ubedljivom porazu njihove reprezentacije bila oduševljena atraktivnom igrom i pre svega zahvalna fudbalskim zvezdama iz čitave Evrope koje su se u Beogradu okupile zbog jednog humanog razloga.

Podsetimo kakve fudbalske gigante je tih dana ugostio Beograd.

Euzebio je dve godine kasnije sa devet golova bio prvi strelac Svetskog kupa u Engleskoj. Izabran je u idealni tim tog takmičenja i bio je najzaslužniji za osvojeno treće mesto Portugalije. Hoze Augusto i Antonio Simoes takođe su učestvovali u do sada najvećem uspehu Portugalije na svetskim šampionatima.

Golman Lav Jašin je samo godinu dana ranije dobio Zlatnu loptu kao najbolji igrač Evrope, što je priznanje koje posle njega nije poneo nijedan drugi čuvar mreže. U svom fudbalskom portfoliju već je imao titulu šampiona Evrope iz 1960. godine. On i Valerij Voronjin su nekih tri meseca pre odigravanja humanitarne utakmice osvojili evropsku vicešampionsku titulu na finalnom turniru u Španiji. Sovjetski Savez je dve godine ranije na Svetskom kupu u Čileu bio četvrti, a Voronjin je uvršten u idealnu jedanaestoricu prvenstva.

Kalman Meselji je bio član reprezentacije Mađarske koja se te godine domogla bronzane medalje na Evropskom prvenstvu.

Defanzivci Jan Lala i Svatopluk Pluskal i vezista Josef Masopust bili su članovi čehoslovačke reprezentacije koja je dve godine ranije uzela srebrnu medalju na Svetskom kupu u Čileu.

Uve Zeler je bio kapiten SR Nemačke na dva svetska šampionata – 1966. godine u Engleskoj je sa “pancerima” igrao finale, a četiri godine kasnije u Meksiku osvojio bronzanu medalju. Njegov zemljak Karl-Hajnc Šnelinger je jedan od malobrojnih svetskih fudbalera koji je učestvovao na čak četiri svetska prvenstva – 1958, 1962, 1966. 1970. godine.

JUGOSLAVIJA: Milutin Šoškić (Partizan Beograd) – Zlatko Škorić (Dinamo Zagreb), Rudolf Belin (Dinamo Zagreb), Fahrudin Jusufi (Partizan Beograd), Vojislav Melić (Crvena zvezda Beograd), Velibor Vasović (Partizan Beograd), Milan Čop (Crvena zvezda Beograd), Spasoje Samardžić (OFK Beograd) – Zvezdan Čebinac (Partizan Beograd), Slaven Zambata (Dinamo Zagreb), Milan Galić (Partizan Beograd), Borivoje Kostić (Crvena zvezda Beograd) i Josip Skoblar (OFK Beograd). Selektor: Ljubomir Lovrić.

EVROPA: Lav Jašin (SSSR), Jan Lala (Čehoslovačka), Svatopluk Pluskal (Čehoslovačka), Kalman Meselji (Mađarska), Karl-Hajnc Šnelinger (SR Nemačka), Valerij Voronjin (SSSR), Josef Masopust (Čehoslovačka), Hoze Augusto (Portugalija), Uve Zeler (SR Nemačka), Euzebio Fereira (Portugalija), Antonio Simoes (Portugalija) – Karolji Šandor (Mađarska). Selektor: Helmut Šen (SR Nemačka).

---

U nedeljno rano jutro, 15. aprila 1979. godine Crnu Goru je pogodio razoran zemljotres sa magnitudom od sedam jedinica Rihterove skale, trajanja desetak sekundi, u kojem je stradala 101 osoba, povređeno preko hiljadu i pričinjena ogromna materijalna šteta. S obzirom da je epicentar zemljotresa bio u Jadranskom moru, najviše su stradali gradovi duž obale: Ulcinj, Bar, Petrovac, Budva, Tivat, Kotor, Risan i Herceg Novi.

Kao i posle zemljotresa u Skoplju ili 1969. godine nakon banjalučkog potresa, i u Crnoj Gori se slivala pomoć postradalima ne samo iz čitave Jugoslavije nego i sveta.

Naši fudbaleri koji su nastupali za strane klubove brzo su reagovali i na njihovu inicijativu već 18. juna iste godine na beogradskoj “Marakani” odigrana je humanitarna utakmica između mediteranske reprezentacije (koja je kasnije te godine osvojila zlatnu medalju na Mediteranskim igrama u Splitu) i selekcije Evrope (sastavljene od naših igrača na “privremenom radu” u evropskim klubovima), a sav prihod išao je u obnovu sportskih objekata u Crnoj Gori.

Iako je bio radni dan (ponedeljak), na najvećem jugoslovenskom stadionu okupilo se oko 50 hiljada gledalaca. Svi na stadionu, uključujući igrače, trenere i sudije, platili su ulaznice.

U predigri meča susreli su se fudbalski veterani Partizana i Crvene zvezde, a početni udarac na glavnoj utakmici između “Mediteranaca” i “Evropljana” izveo je Cetinjanin Miodrag-Mijo Perunović, koji je te godine osvojio zlatnu medalju na Evropskom bokserskom prvenstvu.

Selektor mediteranske reprezentacije Ivan Toplak opredelio se za sledeći sastav: Radojko Avramović (Rijeka) – Tomislav Ivković (Dinamo Zagreb), Ismet Hadžić (Sloboda Tuzla) – Nikola Jovanović (Crvena zvezda Beograd), Miloš Hrstić (Rijeka) – Nenad Starovlah (Željezničar Sarajevo), Mišo Krstičević (Hajduk Split), Boro Primorac (Hajduk Split) – Srećko Bogdan (Dinamo Zagreb), Vedran Rožić (Hajduk Split), Zoran Vujović (Hajduk Split), Nikica Cukrov (Rijeka), Blaž Slišković (Velež Mostar), Ante Miročević (Budućnost Titograd), Rajko Janjanin (Dinamo Zagreb), Predrag Pašić (Sarajevo) – Miloš Šestić (Crvena zvezda Beograd).

Selektor Evrope Aleksandar Tirnanić-Tirke i trener Zlatko Čajkovski (tadašnji trener švajcarskog Ciriha) meč su počeli sa sledećim igračima: Enver Marić (tadašnji golman nemačkog Šalkea 04), Ivan Buljan (Hamburger), Dragoslav Stepanović (Vormacia Vorms), Branko Oblak (Bajern), Radomir Antić (Real Saragosa), Jusuf Hatunić (Galatasaraj), Danilo Popivoda (Ajntraht Braunšvajg), Stanislav Karasi (Antverpen), Dušan Bajević (AEK), Momčilo Vukotić (Bordo) i Nenad Bjeković (Nica). U igru su još ulazili: Sead Sušić (Lijež) i Bora Đorđević (Ajntraht Trir).

U otvorenoj i dopadljivoj igri meč je završen bez pobednika: 5:5 (2:1 za “Mediterance” na poluvremenu).

Strelci su bili Blaž Slišković u 12. i 41. minutu, Srećko Bogdan u 47, Buljan (autogol) u 49. i Janjanin u 72. minutu za mediteransku reprezentaciju, dok su za selekciju Evrope precizni bili Bajević u 52, 78. 81. minutu (dva sa 11 metara), Bjeković u 40. i Karasi u 60. minutu.

Još jedna veličanstvena fudbalska predstava u slavu solidarnosti i humanosti …