Prema istraživanjima Uefe iz 2017. godine, u konkurenciji fudbalskih šampionata svih evropskih zemalja, za engleske premijerligaše proporcionalno nastupa najviše fudbalera sa stranim državljanstvom – u procentima, blizu 70 odsto (69,2) od ukupnog broja igrača. Drugim rečima, nešto manje od trećine čine domaći …

Daleko ispod je kiparska Prva divizija sa učešćem “stranaca” od 57,1 odsto, treća je belgijska Župiler Pro Liga (55,8), četvrta je portugalska Liga NOS (55,6), a peta italijanska Serija A (55,5) …

Da ironija bude veća, upravo je engleski fudbal čitav vek bio “zabranjeni grad” za igrače sa strane, tačnije, one koji nisu imali pasoš Ujedinjenog Kraljevstva ili Republike Irske.

Prvi fudbaler koji je zaigrao za neki engleski klub, iako nije rođen na Ostrvu, bio je Nemac Maks Pol Siburg, član Čelzija, Totenhem Hotspura, Barnlija, Grimzbi Tauna i Redinga u periodu između 1906. i 1912. godine.

Za Čelzi i Reding nije odigrao nijednu službenu utakmicu. U Totenhemu je sakupio samo jedan nastup, u Barnliju 17, a u Grimzbi Taunu “čak” je 20 puta ulazio u igru.

Dakle, statistika je zabeležila njegovih 38 zvaničnih mečeva.

Siburg i nije bio pravi “stranac”. Iako rođen u Lajpcigu 1884. godine, dve godine kasnije se sa porodicom preselio u Englesku, gde je njegov otac blizu Tauer mosta otvorio prodavnicu krzna.

Sa izbijanjem Velikog rata 1914. godine, Siburgu nije pomoglo što je već desenijama nastanjen u Engleskoj, već je kao pripadnik naroda koji je sa one druge strane u sukobu nekoliko nedelja proveo i u pritvoru.

Nešto kasnije, 1930. godine, kada je menadžer londonskog Arsenala Herbert Čepmen pokušao da angažuje austrijskog golmana Rudija Hidena, naišao je na žestok otpor kako javnosti, tako i fudbalskih zvaničnika.

Tako da od tog prelaska nije bilo ništa.

Uz podršku Ministarstva rada, fudbalski savez Engleske kasnije donosi pravilo da za engleske klubove mogu da nastupaju i igrači koji nisu “odavle”, pod uslovom da su prethodno najmanje dve godine boravili na teritoriji Ujedinjenog Kraljevstva.

Tako su u Engleskoj nakon Drugog svetskog rata zaigrali čileanski napadač Đorđ Robledo i nemački golman Bert Trautman.

Robledo je rođen u Čileu, iz braka Čileanca i Engleskinje. Zbog nestabilne političke situacije u ovoj južnoameričkoj državi, svi zajedno su emigrirali u Englesku kada je njemu bilo pet godina. Kao fudbaler Njukasl Junajteda u sezoni 1951/52 osvojio je titulu najboljeg strelca Prve divizije (današnje Premijer lige) sa 33 pogotka.

Trautman je postao legenda Mančester Sitija, čiju je mrežu branio između 1949. i 1964. godine. A uslov da zaigra u engleskom klubu stekao je boravkom u logoru.

Naime, Bert se početkom rata priključio Luftvafeu u padobranskim jedinicama. Tri godine se borio na Istočnom frontu i zaslužio čak pet medalja za hrabrost, uključujući i tada najprestižnije odlikovanje u nemačkoj vojsci – Gvozdeni krst.

Kasnije je prekomandovan na Zapadni front, gde su ga zarobili Britanci i prebacili u logor u Engleskoj. Nemac je 1948. godine odbio ponudu da se vrati rodnoj grudi i za stalno se nastanio u Lankaširu.

Udruženje fudbalskih novinara Engleske proglasilo ga je za najboljeg igrača 1956. godine. Na ovakvu odluku presudno je uticao herojski nastup u finalu FA kupa njegovog Mančester Sitija i Birmingema.

Sedamnaest minuta pre kraja meča, Trautman se prilikom jedne intervencije sudario sa napadačem Birmingema Piterom Marfijem. Uprkos povredi, nastavio je utakmicu i odbranama sačuvao dragocenu prednost svoje ekipe za pobedu od 3:1 i trijumf u kupu.

Tri dana kasnije javnost je saznala za težinu povrede – rendgenski snimak pokazao je da je prilikom sudara sa protivničkim igračem polomio jedan vratni pršljen.

S obzirom da je Evropska zajednica (prethodnica Evropske unije) početkom 1978. godine propisala državama-članicama da omoguće fudbalerima da nastupaju u njihovim klubovima bez obzira na nacionalost, fudbalski savez Engleske je leta iste godine ukinuo 47-godišnju zabranu uvoza stranih igrača.

Prve laste bili su Argentinci Riki Vilja i Osvaldo Ardiljes, novi članovi londonskog Totenhema.

Istorijski debi dogodio se 19. avgusta 1978. godine na gostovanju Notingem Forestu.

Kada su Argentinci potpisali za Totehnem, tadašnji sekretar Udruženja profesionalnih fudbalera Engleske Klif Lojd izrazio je bojazan da se ovaj slučaj lako može proširiti kao požar.

Nije bio ni svestan koliko je u pravu …

Evropski sud pravde je 1985. godine, po tužbi povremenog belgijskog reprezentativca Žan-Marka Bosmana, doneo presudu koja je omogućila slobodan protok radne snage, pa i fudbalera, u okviru zemalja Evropske unije. Sve članice bile su prinuđene da ukinu ograničenje broja stranaca po klubovima.

U svetu sporta ovo je poznato kao “Bosmanovo pravilo” …

U premijernom izdanju Premijer lige – sledbenici Prve divizije, u sezoni 1992/93, nastupilo je samo 13 stranaca. Poređenja radi, toliko, pa čak i više ih danas ima u samo jednom premijerligašu …