Možda dve najluđe utakmice muška košarkaška reprezentacija Jugoslavije odigrala je na Olimpijskim igrama u Montrealu protiv Italije 1976. godine, kada je trijumfovala uprkos minusu od 16 poena na poluvremenu, i u polufinalnom meču protiv Sovjetskog Saveza na Svetskom prvenstvu 1986. godine u Madridu, kada su “plavi” prokockali prednost od devet poena u poslednjih 50 sekundi susreta …
Dražen i Aleksandar Petrović, Vlade Divac, Zoran Čutura, Veljko Petranović, Emir Mutapčić, Zoran Radović, Stojko Vranković, Ratko Radovanović, Franjo Arapović, Dražen Dalipagić i Danko Cvjetičanin te 1986. godine imali su protiv sebe ne samo košarkaške rivale, već i domaću publiku, koja je vatreno bodrila njihove rivale.
Uzrok neprijateljskom okruženju leži u činjenici da je tih godina Real bio stalna mušterija zagrebačkoj Ciboni u Kupu šampiona i da im je koš nemilosrdno punio Dražen Petrović, zvezda u usponu jugoslovenske i svetske košarke … Dražen je to radio na svoj specifični, nemilosrdni način, kojim je činio nemoćnim i smešnim igrače Reala, što je dodatno frustriralo navijače “kraljevskog kluba”.
Ulje na vatru dolili su španski listovi “Diario 16” i “Marka”, koji su tokom šampionata lansirali priču da su na Tenerifama, gde je Jugoslavija igrala grupnu fazu, naši igrači silovali hostesu u hotelu u kojem su odseli.
Član reprezentacije Zoran Čutura prisetio se tog događaja. Po njegovom iskazu, dok Dražen Petrović nije bio tu, jedna hostesa se sakrila u ormanu njegove sobe i čekala da se vrati. Da li je htela samo autogram ili nešto drugo, Čutura nije precizirao …
Čim je stigao, Dražen ju je izbacio iz sobe, a nešto kasnije je druga hostesa, bez ičije “pomoći”, pala niz stepenice, zaradivši četiri šava na laktu. Od ova dva međusobno nevezana događaja u hotelu kreirana je priča o silovanju, tvrdi Čutura.
Ubrzo su stigli demanti – devojke su u policiji potpisale izjavu da ih niko nije silovao i u pismu od organizatora takmičenja zahtevale da objavi i službeno izvinjenje.
Izgledalo je da je situacija rešena, ali u zvaničnom biltenu šampionata objavljenom poslednjeg dana takmičenja, kada su na programu bile utakmice za treće i prvo mesto, opet je pisalo da uzrok netrpeljivosti domaće publike prema košarkašima Jugoslavije treba tražiti u dešavanjima na Tenerifama.
Vođa naše ekspedicije Nebojša Popović zapretio je da Jugoslavija neće učestvovati na ceremoniji dodele medalja ukoliko zvaničnici FIBE i organizator turnira ne upute javno izvinjenje povodom najnovijih optužbi, što su ovi i učinili.
Selektor nacionalnog tima bio je Krešimir Ćosić, igračka legenda jugoslovenske košarke. Krešo je u ekipi napravio zanimljiv spoj mladosti i iskustva. Iako je odlučio da se nakon Olimpijskih igara u Los Anđelesu 1984. godine oprosti od dresa sa državnim grbom, Dražen Dalipagić nije mogao da kaže “NE” svom prijatelju i dugogodišnjem saigraču iz reprezentacije, pa se sa nepunih 35 godina ponovo našao u najdražem dresu. Između najmlađeg člana reprezentacije – 18-godišnjeg Vlada Divca i Dalipagića starosna razlika bila je skoro 17 godina, što je ostao rekord u istoriji jugoslovenske košarkaške reprezentacije.
Reprezentativni debi na velikim takmičenjima, pored pomenutog Divca, imali su bek i centar Cibone Danko Cvjetičanin i Franjo Arapović, kao i krilni centar Zadra Veljko Petranović …
Lepo su “plavi” krenuli. U premijernom meču pregažen je Novi Zeland sa 118:81.
U drugom susretu Malezija je demolirana sa 60 poena razlike – 131:61. Uoči takmičenja, sponzor šampionata proizvođač cigareta Vinston objavio je da će automobil Alfa Romeo pokloniti prvom košarkašu koji na prvenstvu bude poentirao preko polovine terena …
I upravo u poslednjim sekundama meča protiv Malezije Danko Cvjetičanin je preko centra zafrljačio loptu, koja je od table prošla kroz obruč. Ushićen, u neverici, Danko je legao na parket … Već je sebe zamislio u Alfi …
Ali tadašnji carinski zakoni nisu predviđali slučaj uvoza automobila koji je dobijen na poklon, pa bi Cvjetičanin, da je hteo da ga vozi u Jugoslaviji, morao da plati carinu u iznosu od čak 115 odsto njegove cene.
Zato je morao da odustane od poklona, a predstavnici Vinstona bili su korektni i ipak mu isplatili novčanu nagradu, doduše, daleko manju od vrednosti vozila.
Elem, “plavi” su nastavili pobednički niz i grupnu fazu na Tenerifama završili bez poraza – Holandija je poražena sa 95:74, Argentina sa 87:68, a malo su se više pomučili protiv Kanade – 83:80.
Jugoslavija je drugu fazu u Ovijedu započela još jednim ubedljivim trijumfom – savladala je Kinu rezultatom 106:82.
Kada su “plavi” u drugom kolu deklasirali Italiju sa 102:76, bilo je jasno da su spremni za najviše domete. Dalipagić je protiv “azura” igrao kao u najboljim danima, postigavši 30 poena.
A onda su na red došli Amerikanci …
Prvog plejmejkera igrao je najniži košarkaš koji je ikada nastupio u selekciji SAD – Tajron “Magzi” Bogz. Visok samo 160 centimetara, kratkih ali brzih nogu, pomalo zdepast (61 kilogram), potpuno je sludeo Dražena Petrovića, koji nije znao da li da ga zaobiđe ili preskoči …
Pod obručima je gospodario Dejvid Robinson, buduća legenda San Antonija Sparsa, osvajač dva šampionska NBA-prstena, dve zlatne olimpijske medalje, desetostruki učesnik NBA “ol-star” utakmice, najbolji debitant NBA lige, najkorisniji igrač NBA šampionata …
Da li ga zaobići ili preskočiti? – Petrović i “Magzi” Bogz – jedan na jedan
Hiljade puta prepričavana je završnica drugog poluvremena, ponavljana je priča da se u 100 godina neće dogoditi ovakav rasplet. Zoran Čutura je na manje od minut do kraja pogodio za 85:76 i činilo se da je tim poenima zacementirao plasman Jugoslavije u finale i najavio novi duel sa Amerikancima.
Međutim, dok si rekao “Sovjetski Savez”, Litvanci Sabonis i Homičus sa dve “trojke” smanjuju na 85:82. Slede onda dugi minuti napetosti, prožeti tajmautima, prekršajima … Malo su se i sudije pogubile, nisu sudile nijednu namernu ličnu Sovjetima, čak i onda kada im to niko ne bi zamerio. Divac pravi grešku prilikom pivotiranja i omogućuje poslednji napad rivalu.
Još jedan Litvanac Valters ne razmišlja mnogo, zaobilazi Dražena Petrovića, diže se iza linije 6,25 i pogađa za izjednačenje! “Zbornaja komanda” u produžetku slavi sa 91:90.
Ni u tih dodatnih pet minuta Jugoslavija se nije demoralisala, imala je priliku da trijumfuje, ali je Aleksandar Petrović neuspešnim ulazom pod koš na minut i 17 sekundi i poklonjenom loptom protivniku 40 sekundi pre sirene definitivno gurnuo SSSR u finale … Ali kao da niko nije ni očekivao da se nešto može više učiniti u produžetku nakon onako prokockane prilike u regularnom delu meča …
Kvalitet našeg tima bio je neupitan, što se pokazalo i u meču za bronzanu medalju, kada su Brazilci teško postradali – bilo je 117:91 za Jugoslaviju.
Neprijateljski odnos domaće publike nije splašnjavao. Na istočnoj tribini dvorane uoči utakmice pojavio se natpis “Petrović majmun, Sabonis šampion”, koji je uklonjen tek nakon oštrog protesta Nebojše Popovića.
Brazilci su vodili dok im je pogađao Oskar Šmit, u 11. minutu su imali 32:30. Od tog trenutka Zoran Radović ga “stavlja u džep”, Brazilci padaju, a naši se dižu, ulaze u serije poena i postepeno povećavaju prednost. Praja na svom definitivnom oproštaju od reprezentacije ponovo dobija zavidnu minutažu, rešeta protivnički koš i vodi “plavu” četu do ubedljive pobede …
Nakon šampionata, uprkos medalji, bilo je dosta razočarenja i nezadovoljstva. Praja je bio ljut na Ćosu što ga je u mečevima protiv SAD i SSSR-a tretirao kao juniora i davao mu skromnu minutažu. Aci Petroviću je smetalo što se Krešo previše nervirao na klupi i tu nervozu prenosio i na igrače, i što nije dozvoljavao nikakve sugestije sa strane … Bilo je ljutnje i na sudije što su priznale Voltersovu “trojku”, navodno je nagazio liniju prilikom šuta.
Tragičar meča sa Sovjetima Vlade Divac razmišljao je da ostavi košarku …
Titulu je osvojila SAD pobedom nad SSSR-om 87:85 u neizvesnoj završnici.
I još malo zanimljivosti …
Ćosićev pomoćnik bio je Dušan Ivković, koji je nakon prvenstva Evrope u Grčkoj 1987. godine od njega preuzeo kormilo reprezentacije. Popularni Duda je sa SFR Jugoslavijom, SR Jugoslavijom i Srbijom osvojio šest medalja na velikim takmičenjima – četiri zlata i dva srebra …
Šta reći o igračima koji su činili tu ekipu? Dovoljno je pomenuti neke njihove košgeterske učinke tokom karijere …
Vlade Divac ipak nije digao ruke od košarke. U NBA ligi je odigrao 16 sezona i postigao 13.398 poena.
Dražen Petrović je ostao rekorder jugoslovenskih prvenstava sa 112 poena na jednoj utakmici. Bilo je to 5. oktobra 1985. godine, u utakmici prvog kola šampionata Jugoslavije sezone 1985/86 između domaće Cibone i ljubljanske Olimpije, koju su Zagrepčani dobili sa 158:77.
Zbog greške tadašnjeg sekretara kluba Radovana Lorbeka, koji je zakasnio sa registracijom igrača, “zmajčeki” su bili prinuđeni da na megdan tada zvaničnom šampionu Evrope pošalju svoj juniorski tim.
Petrović je rekorder i po broju postignutih poena u finalnim utakmicama Saporta kupa – 14. marta 1989. godine kao član Reala u koš italijanskog Snajdera iz Kazerte utrpao je 62 poena. Madriđani su slavili sa 117:113.
Praja Dalipagić je tokom svoje 14-godišnje reprezentativne karijere, između 1973. i 1986. godine, postigao najviše poena od svih igrača koji su oblačili plavi dres – oko 3.700.
Igrajući 25. januara 1987. godine za Veneciju protiv Virtusa iz Bolonje (trijumf njegove ekipe 107:102) postigao je 70 poena, po čemu je i danas najefikasniji stranac na nekoj utakmici italijanske Serije A-1, a drugi ukupno, iza Sandra Riminucija sa 77 poena.
Pomenimo i Veljka Petranovića koji je ušao u rubriku “Verovali ili ne” po dva osnova – završio je karijeru tek u 51. godini, nakon 35 godina aktivnog igranja košarke, a u trijumfu Pivke iz Postojne nad niželigašem Vipavom 150:49 u susretu slovenačkog košarkaškog kupa, 8. oktobra 2003. godine, postigao je 101 poen. Petranović je tada imao već 44 godine, a podvig je postigao igrajući samo tri četvrtine …
