Savremena verzija tenisa nastala je u osmoj deceniji 19. veka, a za definisanje pravila igre zaslužan je engleski major Valter Klopton Vingfild.

Vimbldon je najstariji teniski turnir – prvi je održan davne 1877. godine.

Iako aristokratski sport, tenis je uhvatio korene i u zemlji seljaka na brdovitom Balkanu. U ovom faktografskom pregledu osvrnućemo se na ekipne i pojedinačne uspehe jugoslovenskog tenisa zaključno sa 1991. godinom.

U novoformiranoj Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca (SHS) tenis se igrao praktično samo na teritoriji današnje Hrvatske. Osim u Zagrebu, teniski klubovi postojali su i u Osijeku, Karlovcu, Vinkovcima, Virovitici, Splitu, Varaždinu, Koprivnici, Čakovcu … Normalno je onda bilo da se Jugoslovenski teniski savez osnuje 1922. godine u Zagrebu.

Prvi susret u Međunarodnom izazovu u tenisu na travi (International Lawn Tennis Challenge), preteči današnjeg Dejvis kupa (u nastavku ćemo ga zvati Dejvis kup), odigran je 1927. godine u Zagrebu između Kraljevine SHS i Indije. Gosti su bili ubedljivi sa 3:0.

Prvi trijumf u ovom takmičenju Jugoslavija je ostvarila tek tri godine kasnije, u prvom kolu protiv Švedske u Beogradu. Bilo je 5:0, a našu selekciju su do ubedljive pobede vodili Franjo Šafer i Krešimir Fridrih. U drugom kolu gostovali smo kod Španaca, koji su nas deklasirali istim rezultatom.

Do Drugog svetskog rata najvredniji ekipni rezultati postignuti su u periodu između 1936. i 1939. godine. Okosnicu reprezentacije tih godina činili su Franjo Punčec, Josip Palada, Franjo Kukuljević i Dragutin Mitić.

Na zagrebačkoj Šalati je 1936. godine sa 3:2 pobeđena Čehoslovačka, a u četvrtfinalu naši su teniseri priredili prvorazrednu senzaciju savladavši na terenima Rolan Garosa tadašnju tenisku velesilu Francusku.

U polufinalu je u Beču sa 4:1 poražena Austrija, ali su u bici za pobednika Evropske zone Dejvis kupa Nemci bili jači i u Zagrebu slavili sa 3:0.

Do finala Evropske zone Dejvis kupa Jugoslavija je stigla još dva puta – 1938. i 1939. godine.

U okviru takmičenja 1938. godine redom su eliminisani Čehoslovačka (3:2), Velika Britanija (5:0), Švedska (3:1) i Belgija (5:0), ali su u finalu Nemci ponovo bili nepremostiva prepreka (2:3).

Sve je, međutim, naplaćeno, sledeće godine, na poslednjem takmičenju Dejvis kupa pre izbijanja Drugog svetskog rata. Naši teniseri su do finala Evropske zone apsolvirali Irsku (5:0), Mađarsku (4:1), Italiju (3:2) i Belgiju (3:2).

U finalnom dvoboju, u paklu zagrebačke Šalate, pred prepunim tribinama (blizu četiri hiljade gledalaca), konačno je pala i ta Nemačka.

Prvi dan je završen rezultatom 1:1 – Punčec je sa 3:0 savladao mladog Rolfa Gepferta, a Mitić je sa 1:3 poražen od najboljeg nemačkog igrača Henera Henkela.

U igri parova, odigranoj drugog dana, Henkel i Roderih Mencel bili su bolji (3:2) od Kukuljevića i Punčeca.

U mečevima odluke trećeg dana Mitić je pobedom (3:0) nad Gepfertom izjednačio ukupni rezultat, a Jugoslaviji je titulu prvaka Evrope doneo fenomenalni Punčec nadigravši Henkela sa 3:0, po setovima 10-8, 6-3 i 6-0!

Tako se Jugoslavija našla u međuzonskom finalu Dejvis kupa, a protivnik je bila selekcija Australije, pobednik “ostatka sveta”. U meču odigranom u Bostonu (SAD), “kenguri” su trijumfovali sa 4:1. Jedinu pobedu našem timu doneo je Punčec.

Australija se ovim uspehom našla u samom finalu Dejvis kupa, gde je pobedila prošlogodišnjeg pobednika, reprezentaciju SAD. Da podsetimo, tadašnji sistem takmičenja predviđao je da osvajač automatski igra finale i sledeće godine, što je ovaj put bio slučaj sa Amerikancima.

Prvo posleratno izdanje ovog ekipnog prvenstva u tenisu održano je 1946. godine, tada pod novim nazivom – Dejvis kup, u čast osnivača ovog takmičenja bivšeg američkog tenisera i političara Dvajta Dejvisa. Zbog ratnih dešavanja, Jugoslavija je praktično sedam godina nosila titulu najbolje teniske reprezentacije Starog kontinenta.

Mitić, Punčec i Palada ponovo su briljirali i sjajnom pobedom nad Francuskom u Parizu odveli Jugoslaviju do novog finala Evropske zone, ali su tamo Šveđani bili bolji – 3:2.

Emigracijom Punčeca u Južnu Afriku 1947. godine okončana je jedna epoha velikih uspeha jugoslovenske reprezentacije. Ponovni uzlet usledio je tek krajem osamdesetih godina kada je generacija Slobodana-Bobe Žvojinovića, Gorana Prpića, Brune Orešara i kasnije Gorana Ivaniševića tri puta stigla do polufinala.

Na putu do finala zaustavili su nas Nemačka Borisa Bekera i selektora Nikole Pilića 1988. godine (poraz 0:5), Švedska Matsa Vilandera, Stefana Edberga, Andreasa Jarida i Jonasa Svensona 1989. godine (1:4) i Francuska Gi Foržea i Fabrisa Santoroa 1991 godine (0:5). Ovaj poslednji meč bio je izgubljen i pre početka s obzirom da su zbog ratnih dešavanja učešće otkazali igrači iz Hrvatske – Bruno Orešar, Goran Prpić i Goran Ivanišević.

Ženska reprezentacija Jugoslavije najveći uspeh u Fed kupu ostvarila je plasmanom u polufinale 1984. godine. U sastavu su bile Mima Jaušovec, Sabrina Goleš i Renata Šašak.

Jugoslavija je 1991. godine osvojila Hopman kup. Monika Seleš i Goran Prpić u finalu su sa 3:0 savladali selekciju SAD, za koju su nastupili Zina Garison i Dejvid Viton.

Boba Živojinović i dva Gorana – Prpić i Ivanišević osvojili su 1990. godine Svetski kup ekipa u nemačkom Dizeldorfu, savladavši u finalu selekciju SAD (Džim Kurijer, Bred Gilbert, Ken Flah i Robert Seguzo) sa 2:1.

Od individualnih dostignuća, pomenućemo samo ona na “gren slem” turnirima.

Franjo Punčec je 1938. godine stigao do polufinala Rolan Garosa, a iste i naredne ušao među najbolja četiri na Vimbldonu.

Josip Palada je igrao polufinale Rolan Garosa kada i Punčec – 1938. godine.

Dragutin Mitić je 1938. godine u paru sa Francuskinjom Simon Matje trijumfovao na Rolan Garosu, pobedivši Australijanku Nensi Vajn Bolton i Francuza Kristijana Bususa sa 2:6, 6:3 i 6:4.

Franjo Kukuljević je 1939. godine, u paru sa pomenutom Matje, igrao finale mešovitih parova Rolan Garosa. Od njih su bili bolji Sara Palfrej i Elvud Kuk iz SAD sa 4:6, 6:1 i 7:5.

Boro Jovanović je u paru sa Nikolom Pilićem igrao finale Vimbldona 1962. godine. Porazili su ih Australijanci Bob Hjuit i Fred Stol sa 6:2, 5:7, 6:2 i 6:4.

Nikola Pilić je 1973. godine igrao finale Otvorenog prvenstva Francuske (poraz od Ilije Nastasea 3:6, 3:6, 0:6).

Sa Borom Jovanovićem nastupio je u već pomenutom finalu parova na Vimbldonu 1962. godine, a u paru sa Francuzom Pjerom Bartezom savladao je Australijance Roja Emersona i Roda Lejvera sa 6:3, 7:6, 4:6 i 7:6 u finalu Otvorenog prvenstva SAD 1970. godine.

Željko Franulović je 1970. godine poražen (2:6, 4:6, 0:6) u finalu Rolan Garosa od Jana Kodeša. Sledeće godine se domogao polufinala na istom turniru, ali je za njega opet bio fatalan Čehoslovak koji ga je dobio sa 6:4, 6:2 i 7:5.

Mima Jaušovec je 1977. godine sa 6:2, 6:7 i 6:1 pobedila Rumunku Florentu Mihai i osvojila Otvoreno prvenstvo Francuske. Vicešampionka istog turnira bila je sledeće (poraz od Rumunke Virdžinije Ružići 2:6, 2:6) i 1983. godine, kada je morala da prizna dominaciju Kris Evert – 1:6, 2:6.

Na Rolan Garosu je 1978. godine zajedno sa pomenutom Ružići osvojila titulu u konkurenciji ženskih parova. Porazili su Australijanku Lesli Tarner Bourej i Francuskinju Gail Šerif Loveru sa 5:7, 6:4 i 8:6.

Vredi napomenuti da je Mima 1973. godine važila za najtalentovaniju teniserku sveta, jer je sa 17 godina osvojila nezvanično svetsko prvenstvo za mlade tenisere, poznati “Oranž-bol”, u kategoriji do 18 godina, juniorski Rolan Garos i juniorski Vimbldon.

Bruno Orešar je deset godina kasnije takođe osvojio “Oranž-bol” turnir, ali za uzrast do 16 godina. Takođe, Bruno je uzeo i dva juniorska “Oranž-bola”, 1979. godine u uzrastu do 12, a 1981. godine za uzrast do 14 godina.

Ovo takmičenje osvajali su i Andre Agassi, Boris Beker, Bjorn Borg, Džimi Konors, Džim Kurijer, Stefan Edberg, Kris Evert, Štefi Graf, Ivan Lendl, Endi Rodik, Gabriela Sabatini, Mats Vilander, Žastin Enan, Rodžer Federer …

Slobodan-Boba Živojinović dva puta je bio polufinalista “gren slem” turnira. Na Otvorenom prvenstvu Australije 1985. godine poražen je od Matsa Vilandera (5:7, 1:6, 3:6), a godinu dana kasnije u Vimbldonu ga je na putu do finala zaustavio Čehoslovak Ivan Lendl – 2:6, 7:6, 3:6, 7:6 i 4:6.

Sa Ekvadorcem Andresom Gomezom sa 4:6, 6:3, 6:3, 4:6 i 6:3 pobedio je švedski par Joakim Nistrom-Mats Vilander i uzeo 1986. godine titulu na US openu.

Goran Ivanišević je sa Čehoslovakom Petrom Kordom 1990. godine u finalu Rolan Garosa poražen od španskog para Serhio Kasal-Emilio Sančez Vikario sa 5:7, 3:6.

Monika Seleš je zaključno sa 1991. godinom dva puta osvojila Otvoreno prvenstvo Francuske i po jednu titulu na AUS i US openu.

Na Rolan Garosu je 1990. godine bila bolja od velike rivalke Nemice Štefi Graf sa 7:6 i 6:4. Godinu dana kasnije odbranila je titulu trijumfom nad Špankinjom Arančom Sančez-Vikario – 6:3, 6:4.

Polufinalista istog turnira bila je 1989. godine gde je poražena od Grafove – 3:6, 6:3, 3:6.

Monika je 1991. godine u finalu nadigrala Čehoslovakinju Janu Novotnu sa 5:7, 6:3 i 6:1 i osvojila Otvoreno prvenstvo Australije. Iste godine je trijumfovala i u Njujorku, na Otvorenom prvenstvu SAD nakon pobede nad Amerikankom češkog porekla Martinom Navratilovom – 7:6, 6:1.

Selešova je 1985. godine uzela juniorski “Oranž-bol” za uzrast do 12 godina.