U prethodnim nastavcima pozabavili smo se košarkašima sa naših prostora koji su zaključno sa sezonom 2014/15 nastupali u NBA-ligi. U obzir su uzeti igrači koji su zadržali samo pasoš neke od država nastalih raspadom bivše Jugoslavije.

Među njima nisu Mirsad Jahović, rođeni Novopazarac, koji je primio tursko državljanstvo i promenio prezime u Turkčan, kao ni španski reprezentativac Podgoričanin Nikola-Nik Mirotić.

Jahović je imao ultra-kratku odiseju u NBA-ligi – odigrao je ukupno 17 utakmica za Njujork Nikse i Milvoki Bakse.

Mirotić je ušao u prvu “ruki” petorku šampionata 2014/15 i bio je učesnik utakmice između SAD i “Sveta” na “ol-star” vikendu u februaru 2015. godine. Krilo Čikago Bulsa je na toj utakmici za 20 minuta postiglo 16 poena i uhvatilo četiri lopte.

Naravno, u razmatranje nismo uzeli ni košarkaše koji su bili na malenom koraku od NBA-lige. Takav je Dejan Koturović, koji je posle osvojenog zlata sa reprezentacijom SR Jugoslavije na Svetskom prvenstvu 2002. godine bio na probi u Boston Seltiksima, ali nije prošao. Probao je ponovo sledeće godine, potpisao za Finiks Sanse i odigrao tri predsezonske utakmice pre nego je otpušten.

Ali košarkaški geni ljudi sa ovih prostora osvojili su Ameriku i pre dolaska naših igrača krajem osamdesetih godina prošlog veka. Tačnije, potomci uglavnom srpskih i hrvatskih migranata ostavili su dubok trag u NBA-istoriji.

Jedna od prvih istinskih zvezda NBA lige, poznatija pod nadimkom “Gospodin Košarka” bio je Džorž Majkan. Prvi dominantni centar u NBA ligi i čovek koji je pre legendarnog Karima Abdula-Džabara “patentirao” čuveni šut sa strane, tzv. nebesku udicu ili “horog”, kako se kod nas godinama nazivao.

Džordžova majka bila je Litvanka. Njegov deda po ocu Juraj Majkan, rođen je u selu Vivodina, na teritoriji Hrvatske u tadašnjoj Austrougarskoj monarhiji. U SAD je imigrirao 1891. godine.

Jednu sezonu u NBA ligi – 1953/54, odigrao je i Zdravko-Bato Govedarica, sin Ane i Todora, koji je u SAD pristigao uoči Velikog rata iz rodnog Avtovca u Hercegovini. Bek Sirakjuze Nešenelsa odigrao je 23 utakmice, uz prosek od oko tri poena po meču.

Sedamdesetih godina prošlog veka najbolji šuter NBA lige, zbog čega je i dobio nadimak “Pistol Pete” (Pištolj Pit) bio je Srbin – petostruki učesnik “ol-stars” utakmice Piter Maravić, treći pik na draftu 1970. godine.

Maravić je i dalje vladajući rekorder NCAA lige (koledž košarkaške lige) sa neverovatnim prosekom od 44,2 poena po utakmici.

Protiv Njujork Niksa, 25. februara 1977. godine, postigao je čak 68 poena, što ga i dalje drži na 14. mestu večne liste najefikasnijih igrača na nekoj NBA utakmici.

Njegov ljuti rival na parketu bio je drugi pik na draftu te iste godine, takođe petostruki učesnik NBA “ol-stars” meča, Hrvat Rudolf Tomljanović. Popularni Rudi je kasnije svoju dobru igračku karijeru nadogradio sjajnom trenerskom i sa Hjuston Rokitsima dva puta uzastopno osvojio šampionski prsten.

Osim Majkana i Maravića, u “Kući slavnih” u Springfildu našlo se mesta za još dvojicu košarkaša koji vode poreklo sa ovih prostora. Jedan od njih je legenda Boston Seltiksa Džon “Hondo” Havliček, koji je osvojio čak osam šampionskih prstenova. Trinaest puta je bio učesnik “ol-star” utakmice, a 1974. godine je izabran za najkorisnijeg igrača NBA-finala.

Havličekov otac je bio Čeh, dok su njegovi baba i deda rođeni na teritoriji današnje Hrvatske.

Još jedna legenda Seltiksa i član “Kuće slavnih” vuče korene sa Balkana. Kevin Mekhejl je sa Bostonom osvojio tri titule i 7 puta je nastupao na “ol-star” utakmici. Uvršten je u prvu petorku debitanata, jednom je izabran u prvi tim šampionata, tri puta je bio član najbolje defanzivne petorke, dva puta najbolji šesti igrač NBA-lige … Iz poštovanja prema svemu što je pružio, Boston je povukao njegov dres sa brojem 32.

Sa očeve strane, Mekhejl je englesko-irskog porekla. Kevinova baka po majčinoj liniji zvala se Vjekoslava, a dedino ime je bilo Ivan Starčević.

Tu su i ostali sjajni igrači koji su obeležili neku od NBA-epoha:

Dugogodišnji bek-krilo Finiks Sansa, Klivlend Kavalirsa i Majami Hita Den Majerle, koji je sa nacionalnim timom SAD osvojio bronzanu medalju na Olimpijskim igrama u Seulu 1988. godine i zlatnu medalju na Svetskom prvenstvu 1994. godine, vodi poreklo sa naših prostora. Njegov pradeda Frank Majerle emigrirao je 1901. godine u Sjedinjene Države iz današnje Slovenije, koja je tada bila u sastavu Austro-Ugarske. U novoj domovini je oženio rođenu Amerikanku Anu Suhorepec, ćerku takođe emigranata iz Slovenije.

Stiven “Stipo” Stipanović, 213 centimetara visoki centar Indijane Pejsersa od 1983. do 1988. godine, zbog povrede kolena morao je da prekine karijeru u 28. godini. Bio je drugi pik na draftu 1983. godine i 1984. godine uvršten je u prvu “ruki” petorku.

Andrija-Endrju “Endi” Tonković, prvi pik na draftu 1948. godine.

Andrija-Endrju Bogut, australijski centar, izabran je kao prvi pik na NBA draftu 2005. godine. Nastupao je za Milvoki Bakse, Golden Stejt Voriorse, Dalas Maverikse, Klivlend Kavalirse i Los Anđeles Lejkerse. Uvršten je u prvu “ruki” petorku 2006. godine i ljubitelji košarke proglasili su ga trećim debitantom šampionata. Bio je prvi bloker NBA šampionata u sezoni 2010/11. Vlasnik je šampionskog prstena sa Voriorsima 2015. godine.

Njegovi roditelji Ankica i Mišo Bogut su sedamdesetih godina prošlog veka napustili tadašnju Jugoslaviju i nastanili se u Australiji.

Još jedan čovek srpskih korena je Greg Popović, koji je na klupi San Antonija pet puta uzeo prvenstvo i tri puta izabran za trenera godine u NBA ligi …