Fudbalski trener, sudija i dugogodišnji generalni sekretar Fudbalskog saveza Austrije Hugo Maisl idejni je tvorac prvog ozbiljnijeg fudbalskog klupskog takmičenja na tlu Evrope – Mitropa kupa, kod nas poznatog i kao Srednjoevropski kup.

Mitropa kup je bio preteča evropskih klupskih takmičenja koja su se organizovala nakon Drugog svetskog rata – Kupa šampiona, Kupa velesajamskih gradova, Kupa pobednika Evrope, Kupa UEFA i današnjih Lige šampiona i Lige Evrope …

Fudbalska karta Evrope kasnih dvadesetih i tokom tridesetih godina prošlog veka prepoznavala je nekoliko moćnih država. Pored “kolevke fudbala” Engleske i šampiona sveta iz 1934. i 1938. godine Italije, za fudbalski jake važile su i zemlje nastale raspadom Austro-Ugarske – Austrija, Mađarska i Čehoslovačka.

Mađarski klubovi učestvovali su u svih 14 predratnih (misli se na Drugi svetski rat) izdanja Srednjoevropskog kupa. Čehoslovaci su ubeležili 13 učešća, dok su austrijski klubovi posle “Anšlusa” 13. marta 1938. godine (pripajanja Austrije Hitlerovoj Nemačkoj) odustali od ovog takmičenja.

Između 1927. i 1940. godine, sa kraćim ili dužim odsustvima, nastupali su i klubovi iz Jugoslavije, Italije, Rumunije i Švajcarske …

Štaviše, ekipama iz Jugoslavije pripala je čast da, zajedno sa mađarskim, austrijskim i čehoslovačkim, učestvuju u prvom izdanju Mitropa kupa 1927. godine.

Splitski Hajduk i beogradski BSK nisu se proslavili na premijeri novog takmičenja. Splićani su u prvom kolu (četvrtfinalu) eliminisani od bečkog Rapida sa 1:8 i 0:1, dok su Beograđani ukupnim rezultatom 2:8 (2:4 i 0:4) izbačeni od budimpeštanske Hungarie.

Ništa bolje naši klubovi nisu prošli ni naredne godine.

Mađarski Ferencvaroš, koji je tada važio za jednog od najjačih evropskih timova, demolirao je BSK sa 7:0 i 6:1. Zagrebački Građanski ostvario je prvu pobedu za jugoslovenski fudbal, savladao je čehoslovačku Viktoriju sa 3:2, ali je u revašu poražen sa ubedljivih 1:6.

Posle duže pauze, jugoslovenski klubovi su tek 1937. godine ponovo učestvovali u Srednjoevropskom kupu.Tada je Građanski u prvom kolu eliminisan od italijanske Đenove 1893 sa 1:3 i 0:3.

Naredne godine imamo dva predstavnika, ali oba ponovo završavaju takmičenje u prvom kolu.

Čehoslovačko Kladno bilo je bolje (3:1 i 2:1) od zagrebačkog HAŠK-a, a praška Slavija je sa 3:2 i 2:1 nadvisila BSK. Slavija je kasnije i osvojila Mitropa kup trijumfom nad Ferencvarošom u finalu.

Konačno, 1939. i 1940. godine sunce je malo ogrejalo i jugoslovenski klupski fudbal.

Sjajna generacija BSK-a je 1939. godine u prvom kolu (četvrtfinalu) eliminisala aktuelnog pobednika takmičenja Slaviju ukupnim rezultatom 4:2 (3:0 u Beogradu i 1:2 u Pragu), ali je u polufinalu poklekla pred moćnim mađarskim Ujpeštom.

U Beogradu je bilo obećavajućih 4:2 za domaćine. Pred oko 15 hiljada gledalaca, po velikoj sparini, strelci za Beograđane bili su Vojin Božović (3) i Đorđe Vujadinović, a za Ujpešt Geza Kočiš i Đula Žengeler iz jedanaesterca.

BSK je nastupio u sledećem sastavu: Mrkušić, Stojiljković, Dubac, Manola, Dragičević, Lehner, Glišović, Vujadinović, Božović, Matošić, Zečević.

Po prikazanoj igri, pobeda je trebalo da bude izražena i ubedljivijim rezultatom, ali optimizam nije napuštao navijače BSK-a, pa su se oni u velikom broju uputili u Budimpeštu na revanš sa Ujpeštom, nedelju dana kasnije.

U drugoj utakmici, tog kobnog 15. jula, BSK je odigrao sjajno prvo poluvreme, preko Frane Matošića poveo sa 1:0 i sve je “mirisalo” na finale, uprkos izjednačujućem golu Vincea pre isteka prvih 45 minuta. Trebalo je samo sačuvati prednost od dva gola u drugom poluvremenu …

Međutim, jedno su bile želje, a drugo situacija na terenu. Fudbaleri kao da su uložili svu svoju snagu u prvom delu, pa su na travnjak pred nastavak utakmice izašli potpuno isceđeni.

Već u prvom minutu nastavka napadač Đula Žengeler je snažnim volejem iz neposredne blizine savladao Srđana Mrkušića i doveo Ujpešt u vođstvo od 2:1.

Sjajni Đula Žengeler postiže drugi gol za Ujpešt, levo je Prvoslav Dragičević

Koliko je Prvoslav Dragičević uspešno čuvao najopasnijeg napadača Ujpešta Žengelera u prvoj utakmici, kada je ovaj uspeo da uputi samo dva šuta tokom čitavog susreta, toliko je podbacio u revanšu. Olakšavajuća okolnost za defanzivca BSK-a bila je da je Dragićević povredio koleno, pa tako rovit nije mogao da zaustavi brzonogog Mađara.

Žengeler je to iskoristio i u Budimpešti postigao šest golova, čime je bio najzaslužniji za rezultatski potop BSK-a od 7:1.

Ujpešt je te sezone i uzeo Mitropa kup.

Sledeće godine ratni bubnjevi već su počeli da zaglušuju huk sa stadiona gde su igrane utakmice Mitropa kupa. Učestvovali su predstavnici iz samo tri države – Mađarske, Jugoslavije i Rumunije.

U atmosferi u kojoj je malo kome bilo do sporta, BSK i Građanski su prošli u polufinale. Beograđani su bili bolji od bukureštanskog Venusa (3:0 i 1:0), dok su Zagrepčani deklasirali Ujpešt sa 1:0 i 4:0. Sarajevska Slavija je ostala zaglavljena u četvrtfinalu, pošto je poražena od Ferencvaroša. Bilo je 3:0 i 1:11, ukupno 11:4 za mađarsku ekipu.

U borbi za finale, Građanski i bukureštanski Rapid odigrali su obe utakmice bez golova. U trećem meču u Subotici bilo je 1:1, pa su voljom žreba u finale prošli Rumuni.

BSK takođe nije prošao polufinale jer je ukupnim rezultatom 2:1 (0:1 i 2:0) finalista postao Ferencvaroš.

Ispostaviće se kasnije da rezultati polufinala i nisu bili toliko bitni jer zbog Drugog svetskog rata finale između Ferencvaroša i Rapida nikada nije ni odigrano …

Posle ratnog sukoba Mitropa kup je obnovljen. Takmičenje je nekoliko puta menjalo format, ali je opstalo sve do 1992. godine.

Sa prostora bivše Jugoslavije trofej su osvajali beogradska Crvena zvezda (1958. i 1968. godine), zenički Čelik (1971. i 1972. godine), novosadska Vojvodina (1977. godine), beogradski Partizan (1978. godine), bugojanska Iskra (1985. godine), a čast da osvoji poslednji Srednjoevropski kup u njegovoj dugoj istoriji dobio je banjalučki Borac 1992. godine.

Najviše titula u Mitropa kupu imaju Mađari – 16, a slede ih Italija sa 11 i Čehoslovačka i Jugoslavija sa po 8.