Od sedamdesetih godina prošlog veka jugoslovenska košarka počela je da ubire plodove višedecenijskog mukotrpnog rada i neiscrpnog entuzijazma, koji je naš prirodni talenat za igru pod obručima artikulisao na pravi način i učinio nas takmičarski konkurentnim najboljima.
Između 1973. i 1991. godine Jugoslavija je šest puta bila finalista prvenstva Evrope i pet puta osvajač zlatne medalje.
Beograd, 15. jun 1975. godine
JUGOSLAVIJA – SSSR 90:84 (44:37)
JUGOSLAVIJA: Ratomir Tvrdić (Jugoplastika Split), Dragan Kićanović (Partizan Beograd) 22, Vinko Jelovac (Olimpija Ljubljana) 9, Rajko Žižić (OKK Beograd) 3, Željko Jerkov (Jugoplastika Split) 1, Dragan Kapičić (Crvena zvezda Beograd), Zoran Slavnić (Crvena zvezda Beograd) 12, Krešimir Ćosić (Zadar) 16, Damir Šolman (Jugoplastika Split) 2, Nikola Plećaš (Lokomotiva Zagreb) 8, Dražen Dalipagić (Partizan Beograd) 11, Mirza Delibašić (Bosna Sarajevo) 6. Trener: Mirko Novosel.
Ovaj put se Sovjeti nisu izvukli i naplatili smo im za sve poraze u finalima evropskih prvenstava.
Uprkos ubedljivom vođstvu tokom utakmice, oko osam hiljada gledalaca u beogradskoj hali “Pionir” drhtalo je u završnici meča, jer su gosti opasno zapretili. U tim trenucima ključeve trijumfa preuzeo je vižljasti bek Dragan Kićanović koji je sa par dalekometnih pogodaka izazvao vulkan na tribinama.
Ipak, ne treba zaboraviti našu centarsku liniju – Ćosić, Jelovac, Žižić i Jerkov, koja je dobila bitku pod obručima. Iskusni divovi “Zbornaje komande” Alzan Žarmuhamedov, Vladimir Žigilij i Aleksandar Belov prvi put su bili nadigrani …
Praja Dalipagić silovito “zakucava” u finalu protiv SSSR-a, pokušaj Sergeja Belova da ga zaustavi bio je uzaludan
Za igrača Prvenstva proglašen je Krešimir Ćosić, koji je zajedno sa Draženom Dalipagićem ušao i u idealnu petorku.
PUT JUGOSLAVIJE DO FINALA: Holandija 102:76 (47:36), Turska 92:65 (44:24), Italija 83:69 (43:35), Španija 98:76 (41:35), ČSSR 84:68 (39:30), Bugarska 105:76 (44:37).
Lijež, BELGIJA, 24. septembar 1977. godine
JUGOSLAVIJA – SSSR 74:61 (42:27)
JUGOSLAVIJA: Jože Papič (Olimpija Ljubljana), Dragan Kićanović (Partizan Beograd) 14, Vinko Jelovac (Olimpija Ljubljana), Duje Krstulović (Jugoplastika Split), Željko Jerkov (Jugoplastika Split) 12, Anto Đogić (Bosna Sarajevo), Zoran Slavnić (Crvena zvezda Beograd) 12, Krešimir Ćosić (Olimpija Ljubljana) 5, Ratko Radovanović (Bosna Sarajevo) 6, Žarko Varajić (Bosna Sarajevo), Dražen Dalipagić (Partizan Beograd), 19, Mirza Delibašić (Bosna Sarajevo) 6. Trener: Aleksandar Nikolić.
Utakmica koja je definitivno potvrdila da su nam Sovjeti postali redovne mušterije. Baš onako kako smo mi njima bili decenijama unazad.
Finale koje nije ponudilo takmičarsku neizvesnost, jer su “plavi” na momente i egzibicionom igrom stizali i do 23 poena viška.
Nova nada sovjetske košarke, dva metra i 21 centimetar visoki i 141 kilogram težak Vladimir Tkačenko često je samo posmatrao kako znatno niži, ali brži i veštiji centri Jugoslavije Jerkov, Čosič i debitant Radovanović poentiraju i asistiraju.
Dražen Dalipagić je bio igrač Šampionata. Sa njim je u najbolju petorku ušao Zoran Slavnić, koji je najviše ostao upamćen po “odbojci” koju je u završnici finalnog meča izveo sa Kićanovićem.
PUT JUGOSLAVIJE DO FINALA: Holandija 102:76 (47:36), Turska 92:65 (44:24), Italija 83:69 (43:35), Španija 98:76 (41:35), ČSSR 84;68 (39:30), Bugarska 105:76 (44:37).
Prag, ČSSR, 5. jun 1981. godine
JUGOSLAVIJA – SSSR 67:84 (25:43)
Logo košarkaškog prvenstva Evrope 1981. godine
Sovjeti su iskoristili smenu generacija u našem timu i vratili nam milo za drago sa prošla dva šampionata.
Krilo Anatolij Miškin (29 poena) i bek Valdis Valters (20) dalekometnim šutevima raspršili su svaku nadu “plavih” u trijumf.
Za utehu, Dragan Kićanović je proglašen najboljim igračem Šampionata. U idealnu petorku ušao je, pored Kićanovića, i Dražen Dalipagić.
PUT JUGOSLAVIJE DO FINALA: Italija 99:88 (41:46), Poljska 92:89 (50:44), Turska 112:68 (55:32), Zapadna Nemačka 98:86 (46:45), SSSR 88:108 (42:55), Izrael 102:87, Španija 95:72 (35:37). ČSSSR 95:86 (53:42).
Zagreb, 25. jun 1989. godine
JUGOSLAVIJA – Grčka 98:77 (54:35)
JUGOSLAVIJA: Dražen Petrović (Portland) 28, Zdravko Radulović (Bosna Sarajevo) 2, Zoran Čutura (Cibona Zagreb), Toni Kukoč (Jugoplastika Split) 6, Žarko Paspalj (Partizan Beograd) 8, Jure Zdovc (Olimpija Ljubljana) 6, Zoran Radović (Crvena zvezda Beograd), Stojko Vranković (Aris Solun) 1, Vlade Divac (Los Anđeles Lejkers) 16, Predrag Danilović (Partizan Beograd) 4, Dino Rađa (Jugoplastika Split) 25, Mario Primorac (Bosna Sarajevo) 2. Trener Dušan-Duda Ivković.
Već u četvrtom minutu domaćini su poveli s 15:5, a Kada je semafor u 13. minutu pokazao rezultat 35:18 za Jugoslaviju, bilo je već tada jasno da će se posle 12 godina pauze “plavi” ponovo popeti na krov Evrope.
Bila je to košarkaška raspodija pred oko osam hiljada gledalaca u zagrebačkom Domu sportova. Startna petorka Petrović, Zdovc, Divac, Paspalj i Rađa ošamutila je protivnika agresivnom odbranom i lepršavim, maštovitim napadom.
Paspalj je potpuno uštopovao prvog strelca prvenstva Nikosa Galisa, koji je tek u 14. minutu postigao svoje prve poene, i to iz slobodnih bacanja. Zdovc je “ugasio” drugu vedetu Grka Panajotisa Janakisa, dok su Rađa i Divac “zaključali” svoj reket, a u grčkom radili šta su hteli.
“Plavi” su u 43. minutu imali i +33 – 84:51. Duda Ivković u tim trenucima izvodi Divca i Rađu i u igru ubacuje Vrankovića i Čuturu, kasnije i druge “rezerviste” Radovića, Primorca i Radulovića. Grci su to iskoristili da smanje rezultatski debakl.
U idealnu petorku Šampionata izabrani su Dražen Petrović, Žarko Paspalj i Dino Rađa. Petrović je proglašen najboljim igraćem Prvenstva i zauzeo je drugo mesto na listi strelaca sa 150 poena (30 po utakmici), odmah iza Grka Nikosa Galisa sa 178 poena (35,6).
PUT JUGOSLAVIJE DO FINALA: Grčka 103:68 (49:35), Bugarska 98:78 (54:42), Francuska 106:89 (48:41), Italija 97:80 (52:43).
Rim, ITALIJA, 29. jun 1991. godine
JUGOSLAVIJA – Italija 88:73 (48:41)
JUGOSLAVIJA: Zoran Sretenović (POP 84 Split) 5, Predrag Danilović (Partizan Beograd) 9, Toni Kukoč (Beneton Trevizo) 20, Dino Rađa (Mesađero) 23, Vlade Divac (Los Anđeles Lejkers) 10, Velimir Perasović (POP 84 Split) 12, Aleksandar Đorđević (Partizan Beograd) 4, Žarko Paspalj (PAOK Atina), Arijan Komazec (Zadar) 3, Zoran Savić (POP 84 Split) 2. Trener: Dušan-Duda Ivković.
Bez Dražena Petrovića (koji je “preskočio” takmičenje u dogovoru sa trenerom Ivkovićem) i Jurija Zdovca (kome su slovenačke vlasti, zbog eskalacije oružanog sukoba između JNA i pripadnika slovenačke teritorijalne odbrane, naložili da napusti reprezentaciju i vrati se kući), “plavi” ponovo dominirali. Ovaj put je mušterija bila slekcija domaćina Šampionata – Italija.
Debitant Zoran Sretenović iz igre je potpuno isključio najboljeg italijanskog šutera Antonelu Rivu.
“Azuri” su od starta bili u velikom rezultatskom deficitu i tek su u 23. minutu uspeli da se približe na 11 poena minusa. Ali u narednih osam minuta usledio je strahovit odgovor košarkaških mađioničara – Italijani su postigli samo četiri poena, a u 28. minutu već je bilo 70:45 za Jugoslaviju.
Bila je ovo poslednja utakmica najbolje košarkaške reprezentacije SFR Jugoslavije.
Toni Kukoč osvojio je titulu MVP šampionata. U najbolju petorku ušli su Kukoč i Vlade Divac.
PUT JUGOSLAVIJE DO FINALA: Španija 76:67 (37:22), Poljska 103:61 (49:29), Bugarska 89:68 (50:37), Francuska 97:76 (50:44).
