Dekolonizacija Afrike je istorijski proces koji je zaokružen u periodu nakon Drugog svetskog rata. Zemlje pod višedecenijskom vlašču Francuske, Portugalije, Velike Britanije, Holandije ili Belgije, izborile su se za nezavisnost, a jedan od simbola suverenosti bilo je i učlanjivanje njihovih nacionalnih fudbalskih saveza u svetsku kuću fudbala, poznatu kao FIFA.

Fudbalski stručnjaci sa ovih prostora bili su na ceni u Africi najviše zahvaljujući dvema činjenicama.

Jugoslavija je bila jedan od inicijatora i lidera Pokreta nesvrstanih, u koji su nakon sticanja nezavisnosti ušle gotovo sve afričke zemlje … Naravno, među trenerima na ovom kontinentu do današnjih dana ipak je najviše iz Francuske, Portugalije, Britanije, Holandije i Belgije, odnosno bivših kolonijalnih sila.

Drugo, Ljubiša-Ljuba Bročić, fudbalski globtroter, koji je je još davne 1954. godine preuzeo reprezentaciju Egipta, utabao je put brojnim našim trenerima, koji su narednih decenija postizali velike uspehe sa afričkim selekcijama.

Popularni Broćko trenirao je ne samo evropske fudbalske velikane – torinski Juventus, PSV Ajndhoven i Barselonu (jedini trener katalonskog kluba sa ovih prostora od osnivanja 1899. godine), već čak šest reprezentacija – Albaniju (sa kojom je osvojio Balkanski kup reprezentacija 1946. godine), pomenuti Egipat, Liban, Kuvajt, Novi Zeland i Bahrein.

S obzirom na veličinu, fudbal sa područja Jugoslavije dao je veliki broj stručnjaka na čelu afričkih reprezentacija.

Kao dostojni ambasadori jugoslovenskog fudbala, doprineli su prvim velikim uspesima afričkog fudbala u svetskim razmerama …

Blagoje Vidinić je sa dve afričke reprezentacije učestvovao na finalnom turniru Svetskog kupa – sa Marokom 1970. i Zairom (današnjim Kongom) četiri godine kasnije. Sa potonjim je 1974. godine uzeo i Afrički kup nacija.

Vidinić se sa Zairom na Svetskom prvenstvu u Nemačkoj 1974. godine proveo kao bos po trnju (0:2 od Škotske, 0:9 od Jugoslavije i 0:3 od Brazila), ali ostaće zapisano da je to bila prva zemlja iz Podsaharske Afrike koja je imala svoju selekciju na svetskoj smotri najboljih fudbalskih selekcija, a nakon Egipta i Maroka, tek treća afrička reprezentacija uopšte.

Bora Milutinović je sa Nigerijom 1998. godine nastupio na Svetskom prvenstvu u Francuskoj.

Slavko Milošević uspešno je vodio Etiopiju do finalnog turnira Afričkog kupa nacija 1962. godine, ali nije sedeo na klupi na samom turniru. Menjao ga je domaći stručnjak – legendarni Jidnekačev Tesema, koji je te godine postao šampion Afrike.

Radivoje-Rade Ognjanović je na klupi Kameruna 1984. godine osvojio Afrički kup nacija.

Ratomir Dujković je 2004. godine prvi put odveo Ruandu na Afrički kup, a dve godine kasnije i Ganu na Svetski kup.

Milovan Rajevac je sa Ganom 2010. godine postao vicešampion Afrike i odveo “crne zvezde” na Svetski kup u Južnoj Africi iste godine … Gana je u “E” grupi pobedila Srbiju sa 1:0, odigrala nerešeno (1:1) sa Australijom i poražena (0:1) od Nemačke. Kao drugoplasirana ekipa, plasirala se u osminu finala gde je nakon produžetaka savladala SAD sa 2:1, a u četvrtfinalu eliminisana na penale od Urugvaja 2:4 (1:1 nakon 120 minuta). Posle Kameruna 1990. i Senegala 2002. godine, to je bila tek treća afrička reprezentacija među osam najboljih na svetu.

SELEKTORI AFRIČKIH FUDBALSKIH REPREZENTACIJA

NIGERIJA

Tihomir-Tika Jelisavčić (na klupi od 1975. do 1978. godine)

Nekadašnji fudbaler skopskog Vardara i beogradskih klubova Obilić, Partizan i BSK, sa kojim je 1955. godine uzeo Kup Jugoslavije.

Upisao se u istoriju australijskog fudbala vodeći nacionalni tim u premijernom nastupu u kvalifikacijama za Svetski kup.

Nakon što je FIFA diskvalifikovala Južnu Afriku zbog aparthejda i odustajanja Južne Koreje, o učesniku šampionata u Engleskoj odlučivali su “soker kenguri” i reprezentacija Severne Koreje na turniru u Pnom Penu, glavnom gradu Kambodže. Korejanci su slavili ukupnim rezultatom 9:1 (6:1 i 3:1).

Sa Nigerijom je dva puta (1976. i 1978. godine) osvojio treće mesto na Afričkom kupu nacija, što je do tada bio najveći uspeh “zelenih orlova” (što im je bio nadimak do 1988. godine, kada su postali “super orlovi”) na ovom takmičenju. Zato su mu zahvalni Nigerijci nadenuli nadimak “Tata Tika”.

Bora Milutinović (1998)

Nigerija je Bori Milutinoviću bila četvrta reprezentacija sa kojom je učestvovao na svetskom prvenstvu. Bilo je to u Francuskoj 1998. godine, u drugom nastupu “super orlova” na smotri najboljih fudbalskih selekcija sveta. Rođeni brat fudbalske legende, popularne “plave čigre” – Miloša Milutinovića, četvrti put je uspeo da prođe grupnu fazu takmičenja.

Nigerijci su osvojili prvo mesto u “D” grupi. Savladali su Španiju sa 3:2, uprkos vođstvu “crvene furije” od 1:0 i 2:1. Obezbedili su plasman u narednu rundu trijumfom (1:0) nad Bugarskom, a u utakmici bez rezultatskog značaja poraženi (1:3) su od Paragvaja.

Danska je ipak bila prejaka u osmini finala i sa 4:1 stavila tačku na fudbalsku priču koja je mnogo obećavala. Nigerija je osvojila 12. mesto, što je bilo za tri pozicije slabije od debitantskog ostvarenja četiri godine ranije u SAD.

JUŽNI SUDAN

Zoran Đorđević (2012-13)

Južni Sudan je tek 2011. godine stekao nezavisnost, a 25. maja sledeće godine primljen u Fifu. Fudbalski avanturista Piroćanac Zoran Đorđević vodio je fudbalsku reprezentaciju najmlađe svetske države u prvom zvaničnom meču protiv Ugande dva meseca kasnije u Jubi, glavnom gradu Južnog Sudana. Meč je završen nerešeno 2:2.

Južni Sudan je 2012. godine u Ugandi učestvovao u CECAFA kupu, najstarijem fudbalskom takmičenju u Africi. CECAFA okuplja reprezentacije pod okriljem Saveza fudbalskih saveza Istočne i Srednje Afrike.

Zoranovi “tigrovi” su u “A” grupi ovog takmičenja pretrpeli tri poraza – od Etiopije (0:1), Kenije (0:2) i Ugande (0:4).

Brojni inostrani mediji zainteresovali su se za ekscentričnog srpskog trenera, koji je prihvatio izazov da preuzme kormilo fudbalske selekcije jedne potpuno nove države … Njegov trenerski put je i do tada bio, blago rečeno – neobičan, jer je trenirao nacionalne ekipe Jemena, Sudana i Bangladeša, kao i olimpijski tim Filipina.