U pretposlednjem nastavku pregleda učinka jugoslovenskih fudbalera u klubovima engleske Prve divizije, koji su došli u prvom talasu nakon ukidanja zabrane engleskim klubovima da angažuju fudbalere sa stranim pasošima, dakle, u periodu od 1978. godine do sredine osamdesetih godina prošlog veka, pozabavićemo se preostalim igračima iz grupe “dvanaestorice veličanstvenih” koji do sada nisu pomenuti.

Slede priče o engleskim iskustvima Nikole Jovanovića i Dragoslava Stepanovića …

NIKOLA-NIKI JOVANOVIĆ

Nikola Jovanović je fudbal počeo da trenira sa legendama crnogorskog fudbala Antom Miročevićem i Petrom Ljumovićem u podgoričkoj Mladosti. Ubrzo je postao prvotimac kluba i omladinski reprezentativac. Crvenoj zvezdi je zapao za oko ovaj stasiti Cetinjanin, pa je sa njim potpisala ugovor 1969. godine.

S obzirom na veliku konkurenciju u tadašnjoj Zvezdi, tadašnji trener Miljan Miljanić ubacio ga je u prvi tim tek u sezoni 1971/72. Sa klubom sa Točiderskog brda osvojio je dve titule šampiona države i ostvario do tada najveći evropski uspeh u klupskoj istoriji – finale Kupa UEFA.

Jovanović je za Zvezdu nastupio u preko 400 službenih utakmica i, iako je igrao na poziciji centarhalfa, postigao 50 golova. To ne čudi s obzirom da je karijeru započeo kao centarfor i tek je u crveno-belom dresu prekomandovan u odbranu.

Nikola je bio jak na lopti i u skok-igri, posedovao je zavidnu fudbalsku inteligenciju i smirenost u obavljanju složenih defanzivnih zadataka. Sa druge strane, izazivao je paniku u protivničkim redovima kad god bi krenuo u napad.

Jovanović je sedam puta nastupio za najbolju reprezentaciju Jugoslavije i sve utakmice u plavom dresu odigrao pod selektorom Miljanićem. Debitovao je 1. aprila 1979. godine u Nikoziji protiv Kipra (trijumf Jugoslavije 3:0), kada je u igru ušao umesto svog druga iz detinjstva Anta Miročevića, a poslednji put 24. juna 1982. godine na Svetskom prvenstvu u Španiji – u susretu sa Hondurasom (pobeda “plavih” 1:0).

Kada je došlo vreme za odlazak u inostranstvo, Jovanović se nije dvoumio, iako je imao ponudu i nemačkog Bajerna – prihvatio je poziv menadžera Mančestera Dejva Sekstona i u januaru 1980. godine potpisao ugovor za 300 hiljada britanskih funti. Da bi se shvatilo koliko je taj transfer vredeo u to doba, navešćemo da je nekoliko meseci ranije tada zvanično najbolji igrač Evrope Kevin Kigen prešao iz Hamburgera u Sautempton za 400 hiljada funti.

Prema službenoj knjizi Mančester Junajteda, koja se bavi činjenicama i brojevima vezanim za klub, prvi “stranac” u istoriji “crvenih đavola” bio je Italijan Karlos Sartori, koji je pristupio klubu 1968. godine, a drugi je Jovanović.

Međutim, Sartori se još kao dete sa porodicom preselio u Englesku, fudbalski se razvijao u juniorima Mančester Junajteda, tako da se on i ne može smatrati pravim “strancem”. U svakom slučaju, Nikola je prvi fudbaler koji je potpisao za Mančester, a da nije pre toga bio nastanjen na Ostrvu, niti je na bilo koji način imao veze sa Engleskom.

Tamo su ga ubrzo prozvali “Niki”. Debitovao je 2. februara 1980. godine u gostima Derbi Kauntiju (trijumf Mančestera 3:1), kao zamena za povređenog Reja Vilkinsa. Liverpul je te sezone odbranio titulu prvaka Engleske sa 60 bodova, samo dva više od drugoplasiranog Mančestera.

Jednu od prvih utakmica u dresu Mančester Junajteda Jovanović je odigrao – u Splitu. “Crveni đavoli” gostovali su Hajduku na Poljudu i pred oko 30 hiljada gledalaca u prijateljskoj utakmici deklasirani sa 0:6! Najtežem međunarodnom porazu “crvenih đavola” u klupskoj istoriji kumovali su Boro Primorac sa dva gola, Mišo Krstičević, Dražen Mužinić, Zlatko Vujović i Mladen Bogdanović sa po jednim.

“Crveni đavoli” su u sezonu 1980/81 ušli čvrsti u nameri da prekinu dominaciju Liverpula. Jovanović je u premijernom nastupu za Mančester u novoj sezoni postigao i svoj prvi gol. Bilo je to u utakmici četvrtog kola kada je u goste stigao Sanderlend (remi 1:1).

Mančester je u šestom kolu pregazio goste iz Lestera sa 5:0, a Jovanović je ponovo bio prva zvezda – sa nova dva gola podgrejao je velika nadanja navijača da je klub u Nikiju dobio “iks-faktor” koji će im pomoći da dođu do titule.

Međutim, klub je šampionat završio na trećoj poziciji, devet bodova manje od novog-starog šampiona Liverpula. Mančester je dugo tavorio na sredini tabele i utisak je donekle popravio u poslednjih sedam kola kada je ostvario maksimalan učinak. Jovanović je počeo da oseća probleme sa leđima, zbog čega je sve više odsustvovao sa terena.

Na mesto smenjenog menadžera Sekstona došao je Ron Atkinson, koji nije dao šansu Jovanoviću.

Da bi se nametnuo selektoru Miljaniću za Svetski kup u Španiji, sa Mančesterom je u decembru 1981. godine dogovorio povratak u jugoslovenski fudbal, tačnije podgoričku Budućnost.

Ugovorna saradnja sa engleskim klubom konačno je raskinuta u novembru 1982. godine, a Jovanović je zbog hroničnih problema sa leđima ubrzo završio igračku karijeru.

Ostaće zabeleženo da je Niki za Mančester Junajted odigrao 21 utakmicu i postigao četiri gola.

DRAGOSLAV STEPANOVIĆ – STEPI

On i Radomir Antić jedini su fudbaleri u grupi “dvanaestorice veličanstvenih” koji nisu iz Jugoslavije direktno preselili na Ostrvo, nego su prethodno “pečalbarili” po Evropi.

Popularni Stepi je karijeru započeo i fudbalski se afirmisao na beogradskoj Karaburmi, u OFK Beogradu. Nakon boravka u beogradskoj Crvenoj zvezdi, sa 28 godina postaje član frankfurtskog Ajntrahta, a iz Vormacije Vorms u junu 1979. godine prelazi u Mančester Siti.

Stepi je za selekciju Jugoslavije odigrao 34 utakmice, a debitovao je 8. aprila 1970. godine u Sarajevu protiv Austrije (1:1). Poslednji put je za “plave” nastupio 24. februara 1976. godine u El Džejairu protiv domaćeg Alžira (pobeda Jugoslavije 2:1).

Vrednost transfera u redove “građana” iznosio je 140 hiljada funti. Stepanović je za dve sezone ubeležio 18 nastupa (prvenstvo i kup), uz jedan postignuti gol.

Mančester Siti je u njegovoj prvoj sezoni zauzeo 17. mesto, a Stepi se pojavio u prvih deset utakmica. Ostatak sezone, kao i narednu uglavnom je proveo na klupi, jer je krštenica radila svoje i više nije mogao da odgovori na zahteve engleskog fudbala koga su krasili snaga i brzina.